چکیده:
این مقاله با هدف شناخت و تبیین مفهوم پاسخگویی در بیانات مقام معظم رهبری «مدظلهالعالی» تدوین شده است. در واقع یافتههای این پژوهش باید به این سؤال اساسی جواب دهد که: مفهوم و مؤلفههای اصلی «پاسخگویی» از منظر معظمله چیست؟ مفهوم پاسخگویی مانند اغلب مفاهیم، حوزه عام و خاص دارد که در این نوشتار به حوزه عام پرداخته شده است. این پژوهش در پی آن است که با استفاده از روش «تحلیل محتوی» بیانات معظمله را در زمینه پاسخگویی بررسی نماید.
تمرکز محقق در این تحقیق روی واژههای «پاسخگویی» و «جواب دادن» بوده تا از این طریق گزارهها و مؤلفههای مورد نظر با دقت بیشتری احصاء گردد. پاسخگویی مجموعهای از روابط اجتماعی است که بر اساس آن شخص برای تأمین خواستهها، اقناعِ دیگران، توضیح و توجیه رفتار خود نسبت به سایرین، احساس تعهد میکند. نتایج حاصله از تحقیق بیانگر این است که با نهادینه شدنِ پرسشگری و پاسخگویی در سطح جامعه به شکلی منطبق با مبانی اعتقادی، شناخت و شفافیت، اعتماد و عدالت، امنیت، ثبات و در نهایت سعادت و کمال انسانی در نظام اسلامی حاصل خواهد شد و همچنین الزامات نهادینه شدن پاسخگویی در سطح جامعه عواملی همچون داشتن تعهد و تخصص و انجام وظیفه بر مبنای قانون و تکلیف است.
خلاصه ماشینی:
در واقع تحقيق حاضر در پي پاسخ به اين سؤال اساسي است که : مفهوم و مؤلفه هاي «پاسخگويي» از منظر معظم له چيست ؟ با بررسيهاي صورت گرفته از منابع موجود، تحقيقات زيادي مـرتبط بـا موضـوع انجـام شـده است و مباحث مختلفي در رابطه با پاسخگويي مطرح گرديده ، ليکن در هيچ يـک از پـژوهش هـاي انجام شده ، مفاهيم «پرسشگري و پاسخگويي» از منظر مقام معظم رهبري (مدظله العالي) به صورت علمي مورد تجزيه وتحليل قرار نگرفته است .
)جدول شماره (٣) فهرست منتخب از بيانات مقام معظم رهبري مرتبط با موضوع پژوهش برابر بررسيهاي به عمل آمده از بيانات و مکتوبـات مقـام معظـم رهبـري (مدظلـه العـالي)، از خردادماه ١٣٦٨ تا ديماه ١٣٩٦، از مدخلِ عنوان «پاسخگويي» ٩١ گزاره و از مدخل عنوان «جواب دادن » ١٥ گزاره و در مجموع ١٠٦ گزاره براي هشت مؤلفه تحصيل شده است که در نمودار شماره يک مشاهده ميگردد: (به تصویر صفحه مراجعه شود.
بر اين اساس مفهوم «پاسخگويي» بـه ايـن شـرح است : «پاسخگويي همان مسئوليت است ، يک مفهوم اسـلامي اسـت کـه بايـد در هـم سـطوح بـه صورت فراگير و هميشگي وجود داشته باشد، لازمـه پاسـخگويي بـه ديگـران مسـئوليت پـذيري و پايبندي است و زماني يک فرد ميتواند در قبال ديگران پاسخگو باشد که در ابتدا بتواند به وجدان خود پاسخ بگويد»؛ که اين تعريف از پاسخگويي مبناي عمـل محقـق در رونـد تحقيـق مـيباشـد.
) شکل شماره (٢) مفهوم پاسخگويي مؤلفه دوم ) بايدها و ضرورت هاي پاسخگويي: از بررسي محتوي بيانـات مقـام معظـم رهبـري (مدظله العالي) ٢٣ گزاره براي اين مؤلفه ، به دست آمده است .