چکیده:
دولت هخامنشیان سرآغاز شکلگیری عقلانیت حکمرانی است به نحوی که منشور کوروش و سنگ نوشته های به جای مانده از آن دوران به خوبی اصول و مبانی حکومتمندی ایرانیان را متبلور ساخته است. برخلاف رویکردهای یونانی محور این مقاله هخامنشیان را سرآغاز ایده انسانی و عقلانی حکومتمندی میداند زیرا در این منطقه است که مفاهیم، رواداری، مصلحت عمومی، اقتدارعالی، عدالت، تکنیکهای حکومت به شیوه کاربردی ایجاد میشود. پرسش پژوهش همان نقطه ضعف حکومتمندی هخامنشیان میباشد. ایرانیان کارآمدترین و قدرتمندترین سلسله جهان را ایجاد کردند دارای متعادلترین شبکهها و تکنولوژیهای قدرت بودند اما در مورد شیوه های مشارکت مردم در سیاست، نقش و جایگاه مردم در امر عمومی و امکان شورش و اصلاحات از سوی شهروندان دیدگاه بسیار بستهای داشتند و اصلا اعتقادی به این فرایند نبود. هخامنشیان و همه سلسلههای کارآمد و قدرتمند ایرانی با آنکه در اغلب وجوه سیاست پیشتاز بودند اما در مورد نقش مردم در سیاست گزاره هایی دارند که منجر به بن بست در نظام سیاسی و حاشیه رانی یکی از اصلی ترین منابع قدرت میگردد. این پژوهش با چنین پیش فرضهایی بر اساس تئوری استثنا و حاکمیت اصیل قلمروی سیاست سعی میکند با نگرشی انتقادی کتیبه بیستون را مورد واکاوی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
بنابراين پرسش نوشتار چنين است که در انديشه هخامنشيان شورش و اعتراض مردم چگونه تفسير ميگرديده است و به لحاظ مفاهيم انديشه سياسي جايگاه مردم و شيوه مشارکت آنها در حکومت چگونه بوده است ؟٤ فرضيه نيز چنين است که با بررسي گسترده ترين و پيچيده ترين شورش عمومي عليه هخامنشيان که به نام بردياي دروغين معروف شده است با توجه به واکاوي دقيق مفاهيم کتيبه بيستون ميتوان دريافت که عامل سقوط و انحطاط هخامنشيان بي توجهي به نقش مردم و نداشتن تکنيکي بود که شهروندان از طريق آن به سپهر سياست نزديک شوند.
پس از آن مردم را شورش کردند و در کشور و در پارس در ماد و ديگر کشورها دروغ فراوان شد" گئومات بسيار زيرک بود و اقدامات بسياري در هشت ماه جهت تثبيت پايه هاي قدرت انجام داد.
داريوش براي سرکوب شورشي ها به بابل ميرود که ايالت هاي ديگر شورش مي کنند: "آنگاه که من در بابل بودم اين کشورها نافرمان شدند: پارس ، عيلام ، ماد، آشور، مصر، پارت ، مرو، سته گوش و سکائيه ".
خاندان هاي پارسي همراه شاه که به گونه اي شوراي عالي سلطنت را تشکيل ميدادند و بعد از داريوش از حقوق بسياري برخوردار شدند کساني بودند که بدون ترديد و دودلي داريوش را در سرکوب شورشيان همراهي کردند و نام آنها در کتيبه ثبت شده است و هر کس شاه شود موظف است بر اساس اين سند اين مردمان را نيکو دارد.