چکیده:
امروزه در کنار نهادهای مهمی چون آموزش و پرورش و خانواده که نقشی اساسی در شکلدادن به هویت نسل نوجوان و جوان ایفا میکنند، باید از عنصر دیگری به نام رسانههای دیداری نیز نام برد که توان بسیار شگفتی در شکل دهی به نگاه مخاطبان دارند. از میان رسانههای دیداری، سینما به دلیل جاذبههای بصری و راز آمیزی آن، اهمیتی صد چندان پیدا میکند. ژانر تاریخی یکی از دستهبندیهای انواع ژانر در سینما بهشمار میرود که علاوه بر به تصویر کشیدن وقایع تاریخی، میتواند کارکرد هویتی نیز داشته باشد. در کنار ژانر تاریخی، ژانر زندگینامه ای نیز با الهام از تاریخ زندگی بزرگان سیاسی، علمی، ادبی و فرهنگی یک کشور سعی در به وجود آوردن لایههای شناختی و هویتی دارد.
ایران با دارا بودن پیشینهٔ فرهنگی و تمدنی دامنهدار و نیز شخصیتهای نابغه در ابعاد مختلف، جز معدود کشورهایی است که میتواند علاوه بر تولید دیگر ژانرهای سینمایی، در بحث ژانر تاریخی و زندگینامه ای و بازتاب شخصیتهای فرا مرزی تاریخی خود بر پردهٔ سینما سرآمد باشد. از این رو، سینما گران نقش فرهنگی و آموزشی در الگو سازی برای نسل نوجوان و جوان امروز غرق در سینمای هالیوود، دارند و باید از آن به خوبی آگاه باشند.
هر چند فیلمهای شاخصی از این دست در سینمای ایران تولید شدهاست، اما وقایع تاریخی وافر و نیز شخصیتهای اثر گذار زیادی وجود دارند که به آنها توجهی نشدهاست. در این مقاله علاوه بر پرداختن به نقش سینمای ژانر تاریخی در هویت سازی نسل جوان به معرفی ایدههای فیلمسازی در این ژانر پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
در واقع، هدف طرح تاریخ در سینما و تلویزیون این است که نسل جدید را با نسل های قدیمی و طرز اندیشهٔ آنان و با هویت تاریخی و اساطیری و زیبایی شناسی قومی خود پیوند دهد و نوعی استمرار فرهنگی را باعث شود.
امپراطوری غول های رسانه ای و فرهنگ ساز در گسترهٔ سینما در تلاش است تا با یک دست کردن هویت ها و تزریق ارزش های خود در محیط جهانی، هویت های دیگر را در خود استحاله کند و این جاست که نقش سینمای با ژانر تاریخی در این عرصه مشخص می شود.
در کنار این مولّفه ها، به قول فرهنگ رجایی، هویت ایرانی از چهار آبشخور تغذیه می کند: «از این چهار بستر رودخانه، منبع اوّلی ایران است که وجه مشخص و ارزش های قابل احیا و دیرندهٔ آن را که ایرانیان به آنها بسیار فخر می کنند، یکی فردیت عارفانه و دیگری تساهل و باز بودن است.
هر چند که از بعد ژانر تاریخی در سینمای ایران اثر های ماندگاری چون کار های داوود میر باقری در باب تاریخ صدر اسلام و نیز ساخته های علی حاتمی که تاریخ قاجار و معاصر را تصویر می کند، خلق شده است، اما از بعد پرداختن به شخصیت های باستانی ایران ضعف های بسیاری وجود دارد.
سینمای ایران رسالت سنگینی برای معرفی هویت باستانی ایرانی و شخصیتهای ویژه و اثر گذار آن در عرصهٔ ملّی و نیز بینالمللی دارد.