چکیده:
در سالهای اخیر و با توجه به ظهور اندیشههای جدید همچون رویکرد نوین مدیریت عمومی، جوامع و اقتصادهای دانشبنیان و جهانیشدن؛ مفاهیم کارایی، اثربخشی و پاسخگویی در بخش عمومی، توجه بیشتری را به خود معطوف کردهاند. آموزش عالی ایران نیز مستثنا از این تحولات نبوده است و سعی در تغییر رویکرد خود در جهت تجاریسازی فعالیتهای دانشگاه و همخوانی بیشتر با تغییرات محیطی داشته است. در این راستا هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی همگرایی حکمرانی دانشگاهی و کنشهای شبهتجاری در آموزش عالی ایران بوده است. بهمنظور دستیابی به این هدف رویکرد ترکیبی- متوالی مدنظر قرار گرفت، در مرحله کیفی پژوهش، با مرور اسناد و پژوهشهای موجود و در ادامه انجام مصاحبههای عمیق نیمه ساختارمند با 9 نفر از خبرگان آموزش عالی بهصورت هدفمند و تا مرحله اشباع نظری، شاخصهای حکمرانی شبهتجاری (بازار گرا)، در مدلی شامل چهار بعد: زمینهای، مالی، علمی و سازمانی، شناسایی شدند. در گام بعد، بهمنظور اجرای تحلیل عاملی تأییدی، این شاخصها، در اختیار مشارکتکنندگان بخش کمی پژوهش قرار گرفت. شاخصهای نکوئی برازش نشان از تأیید مدل پژوهش داشت و مقایسه میانگین نمونه و میانگین مفروض با استفاده از آزمون T تک نمونهای، حاکی از عدم همگرایی حکمرانی دانشگاهی در آموزش عالی ایران با رویکرد شبهتجاری مصرح در اسناد بالادستی آموزش عالی ایران داشت.
In recent years, due to the emergence of new ideas such as the new public management approach, knowledge-based societies and economies, and globalization, the concepts of efficiency, effectiveness, and accountability in the public sector have attracted more attention to themselves. In this regard, Higher education in Iran has been influenced by the upstream documents, to shift its governance approach towards commercialization. The main purpose of this paper is the study of the convergence of university governance and quasi-market actions in Iran's higher education. In order to achieve this goal, a mixed-sequential approach was used. In the qualitative phase of research, by reviewing the existing documents and researches and conducting semi-structured in-depth interviews with 9 purposefully selected experts in the field of higher education, continued to achieve theoretical saturation, indicators of market-oriented governance (quasi-commercial) were identified. This model includes four dimensions as follows: contextual, financial, scientific and organizational. In order to validate the theoretical model, the confirmatory factor analysis was performed. Goodness-of-fit Indices showed confirmation of the research model and comparing the mean of the sample and the assumed mean by using one-sample t-test indicated that the university governance in Iran's higher education was not consistent with the commercialization approach proposed in the upstream documents.
خلاصه ماشینی:
به منظور دستیابی به این هدف رویکرد ترکیبی- متوالی مدنظر قرار گرفت ، در مرحله کیفی پژوهش ، با مرور اسناد و پژوهش - های موجود و در ادامه انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساختارمند با ٩ نفر از خبرگان آموزش عالی به صورت هدفمند و تا مرحله اشباع نظری، شاخص های حکمرانی شبه تجاری (بازار گرا)، در مدلی شامل چهار بعد: زمینه ای، مالی، علمی و سازمانی، شناسایی شدند.
New Public Management (سانتیاگو١ و دیگران ، ٢٠١٥: ١٤٧١، موک، ٢٠١٠: ٤٢٢، کریستینسن ٢، ٢٠١٠: ٥٠٣)، توده ای شدن آموزش عالی (لو و تانگ ٣، ٢٠١٧: ٣)، افزایش مقیاس و محدوده پژوهش های دانشگاهی (جیونا و ماسیو، ٢٠٠٩: ٩٤)، ارتقای پاسخ گویی اجتماعی، افزایش شفافیت ، کارایی، تجاریسازی ٤ و کاربردی نمودن دانش دانشگاهی (برادشاو و فریدت ، ٢٠٠٩: ١٢٣، بلیکلی و دیگران ٥، ٢٠١٣: ١)، مسائل بودجه ای و تأمین مالی دانشگاه ها، رقابت های ناشی از بین المللی و جهانی شدن دانشگاه ها، پیشرفت های تکنولوژیکی (اختر و کلثوم ٦، ٢٠١٢: ٨٢، اندرز، ٢٠٠٤: ٣٦١، یانوزاوا و شیمی ، 7 ٢٠١٥)، خصوصیسازی، تمرکززدایی و مقررات زدایی آموزش عالی (دیبوئر و دیگران ٨، ٢٠٠٧: ٢٧، موک، ٢٠٠٩: ٣٥)، بررسی و کنترل بیشتر نظام های دانشگاهی (کریستینسن ، ٢٠١٠، دابینز، ٢٠١١: ٦٦٥)، افزایش تقاضا برای تناسب و ارتباط بیشتر صلاحیت ها و مدارک دانشگاهی با نیازها و خواسته های بازار کار (دابینز، ٢٠١٣: ٩٨٩) و بسیاری چالش های دیگر از این نوع که موجب ایجاد تغییرات بنیادی در نحوه حکمرانی دانشگاه ها و تغییر از حالت های سنتی به مدل های جایگزین حکمرانی دانشگاهی شده است .
ازاین رو هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی همگرایی نوع حکمرانی دانشگاهی در آموزش عالی ایران با جهت گیری فعالیت - های شبه تجاری دانشگاه بوده است .