چکیده:
تالابها بومسازگانهای بینظیری هستند که ویژگیهای بومشناختی منحصربهفردی دارند. تالابها با دارا بودن طیف گستردهای از کارکردها دارای ارزشهای بومشناختی ویژه نیز میباشند. تالاب بینالمللی هامون یکی از
تالابهای مهم دنیا محسوب میشود و از لحاظ اکولوژیکی و بومشناختی جزء تالابهای منحصربهفرد کشور میباشد. هدف پژوهش حاضر نیز ارزیابی توانمندیهای اکولوژیکی و زیستمحیطی تالاب هامون جهت انجام فعالیتهای بومگردی میباشد. روش پژوهش توصیفی–تحلیلی و پیمایشی است که برای تجزیهوتحلیل دادهها از مدل SWOT و AHP استفاده شده است. نتایج پژوهش با استفاده از مدلSWOT نشان میدهد مهمترین نقطه قوت تالاب هامون توانهای بالقوه اکولوژیکی و زیستمحیطی در زمان پرآبی با امتیاز وزنی 7656/ 0 و در مقابل مهمترین نقطه ضعف، ضعف مدیریتهای بحران در زمان خشکسالی و کمآبی با امتیاز وزنی 8500/ 0 است. همچنین مهمترین فرصت تالاب هامون ثبت بهعنوان هفتمین تالاب آب شیرین مناطق بیابانی جهان با امتیاز وزنی 9965/ 0 و مهمترین تهدید که تالاب هامون با آن مواجه است خشکسالیهای شدید و مداوم در منطقه با امتیاز وزنی 988/ 0 میباشد. نتایج پژوهش آستانه آسیبپذیری تالاب هامون را با توجه به نقاط ضعف و تهدیدات بالا ارزیابی نموده است و در نهایت جهت تقویت نقاط قوت و فرصتهای اکوسیستم و کاهش نقاط ضعف و تهدیدات استراتژیهای راهبردی ارائه میدهد.
خلاصه ماشینی:
در ایران نیز مطالعاتی در جنبه های مختلف تالاب ها به عمل آمده و نقش آن ها بخصوص از جنبه های زیست محیطی و گردشگری بررسی شده است به طوری که (١٩٩٨) Majnounian به بررسی تالاب ها و طبقه بندی تالاب ها، (٢٠٠٦) Tavallaee به بررسی بوم گردی در استان گلستان ، (٢٠٠٨) Behroozi Rad در کتاب خود به معرفی و بررسی ارزش های مختلف تالاب های ایران ، Nouri et al (٢٠٠٧) در کتاب تالاب هامون حیات سیستان به بررسی اهمیت تالاب هامون در سیستان ، Mahmoudi et al (٢٠١٠) به بررسی ارزش های تفرجگاهی تالاب انزلی، (٢٠١٠) Nouri and Mehdi Nasab به بررسی قابلیت های گردشگری دریاچه گهر، (٢٠١٠) Fazelnya and Hedayati به بررسی قابلیت های گردشگری تالاب زریوار و (٢٠١٠) Rashidi et al به ارزیابی ارزش های اکولوژیکی جنگل های اطراف تالاب زریبار پرداخته اند.
برای ارزیابی مجموعه عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف ) و مجموعه عوامل خارجی (فرصت ها و تهدیدات ) از تلفیق مدل استراتژیکی ٦ و مدل سلسله مراتبی ٧ استفاده شده است که در نهایت به ارائه راهبردهای مدیریتی جهت 6- SWOT 7- AHP توسعه فعالیت های بوم گردی با حفاظت از محیط زیست و توجه به توان های بالای اکولوژیکی و زیست بومی منطقه پرداخته شده است .