چکیده:
در دوران قاجاریه پس از اینکه آرامش نسبی در زمان پادشاهی فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار برقرار شد، بستری برای تولید فرش های نفیس ایرانی مهیا شد. در این عصر سیاحان اروپایی توجه تاجران و مردم اروپا و آمریکا را به فرش دستباف ایران جلب کردند. در اواسط قرن 19م/13ق تحولی در تولید قالی ایرانی در جهت تامین بازار جهانی رخ داد و شرکتهای خارجی به سرمایهگذاری در تولید و تجارت قالی ایران علاقهمند شدند. در پی این تحولات بود که برخی از کشورهایی که در صنعت فرش دستباف دارای مزیت بودند به فکر توسعه این صنعت افتاده و به عرصه رقابت در تجارت بین المللی آن وارد شدند. این رقابت در بازار جهانی بعد از جنگ بین الملل اول شدت یافت و همواره تولید کنندگان بزرگ فرش در تصاحب بازارهای جهانی به خصوص بازار اروپا و آمریکا در رقابت با یکدیگر قرار داشتند. با مطالعه اخبار، مطالب و تبلیغات رسانهای در ادوار گذشته متوجه میشویم در دوره قاجاریه به ویژه در دوره احمدشاه و محمدعلی شاه صدور فرش ایران در مقایسه با کشورهای رقیب نسبتا چشمگیر و رو به افزایش بوده است. مروری بر مطبوعات این زمان موید آن است که بخشی از مطبوعات اقدام به معرفی و کمک به رفع مشکلات پیش روی قالی ایران کردهاند. نگاه حاکمیتی و موضوعاتی که روزنامه نگاران آن دوره بر آن صحه میگذاشتند قابل تأمل است. به همین دلیل در این پژوهش مساله این است که محتوای تبلیغات، اخبار و فرایند ارایه این تبلیغات و گزارشها به چه نحوی بوده است و اینکه موضوعات مطرح و مورد بحث و احیانا راهکارهای پیش روی در آن دوره چگونه بوده تا بتوان با استفاده از آن اطلاعات نسبت به تدوین یک برنامه راهبردی چه در حوزه رسانه و چه در حوزه اجرایی پیرامون قالی کشور اقدام کرد.
During the Qajar era, after establishing a relative calm during the reign of Fath Ali Shah and Nasir al-Din Shah Qajar, the headstock was made for the production of exquisite Persian rugs. In this era, European travelers attracted the attention of businessmen and people of Europe and the United States to Iran's handmade rug. In the mid-19th C.E. / 13th A.H. centuries, an evolution in the production of Persian rugs for the supply of the world market occurred and foreign companies were interested in investing in Iran's rug production and trade. Following these developments, some of the countries that had the advantage of handmade carpet industry were thinking of developing this industry and entering into the field of competition in international trade. This competition grew in the global market since the First International War, and large carpet manufacturers have always been competing to takeover global markets, especially the European and American markets. The countries of China, India and Turkey were among the most important rivals of Iran, which in the last years of the Qajar era were able to increase their share of the international carpet market. By studying news, content and media ads over the past times, we notice that during the Qajar era, especially during Ahmad Shah and Mohammad Ali Shah, the issuance of Iranian carpet was relatively high compared to the rival countries. A review of the press of this time has confirmed that part of the press has been introducing and helping to overcome the problems facing Iran's rug. The sovereign look and the issues that journalists of that period endorsed is notable. That's why the problem in this research is that, how has been the content of ads, news and the process of presenting these ads and reports and that how were the issues raised and discussed, and perhaps the strategies ahead in that era, so by using that information can codify a strategic plan in the field of media as well as in the field of executive work of the country's rug.
خلاصه ماشینی:
کشورهاي چين ، هندوستان و ترکيه از مهمترين رقباي ايران بودند که در سال هاي فرش ايران در دوره قاجاريه در بازار آمريکا داراي جايگاه ويژه اي بود و توليد کنندگان عمده ايران بخشي از اين بازار را در اختيار داشتند.
از دلايل اصلي اين موضوع رشد صنعت فرشبافي در بسياري از کشورهاي جهان از جمله چين ، ترکيه ، هند، ممالک شمالي آفريقا و برخ يممالک اروپا مانند بلغارستان ، يونان و فرانسه بود که بخشي از 18 نيازهاي بازارهاي جهاني را تامين کردند و به اين تريتيب سهم ايران از سال ١٩١٧م /١٣٣٥ق به بعد کاهش يافت .
از مقايسه متوسط سهم چهار کشور ايران ، ترکيه ، چين و هند در بازار آمريکا از سال ١٩٠٧م /١٣٢٥ق تا ١٩٢٥م /١٣٤٤ق ميتوان به اين نتيجه رسيد که ايران مهمترين صادر کننده فرش در دنيا همزمان با دوره قاجاريه بود.
براي اطلاع بيشتر ر ک تاريخ اقتصادي ايران ص ٣٦-٣٢٦ ٣١- رابرت گرانت واتسن ، تاريخ قاجار، ترجمه عباسقلي آذري، بي جا، بي نا، ١٣٤٠، خورشيدي، ص ٢٤٠، فرزام اجلالي، بنيان حکومت قاجار، نظام سياسي ايلي و ديوانسالاري مدرن ، تهران ، نشر ني، ١٣٧٣، خورشيدي، ص ٧٩-٨٠ عيسوي، همان ، ص ٣١٧ حاجي ميرزا آقاسي که در تمام دوره محمد شاه وزارت را بر عهده داشت از سوي نويسندگان زياد مورد بحث قرار گرفته است و برخي درباره وي نظري کاملا مخالف و برخي موافق دارند.