چکیده:
مبنای پژوهش حاضر، واکاوی «فرهنگ دفاعی مهدوی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و کارکرد آن در گفتمان سازی جدید اسلامی»است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و یافتههای پژوهش گویای آن است که آموزههای مهدویت دارای ظرفیت بالایی برای گفتمانسازی در سطح جهانی است. کارکرد فرهنگی- دفاعی مهدویت عجّل الله تعالی فرجه الشّریف در سطوح گوناگون «بینش»ها، «ارزش»ها و «نماد»ها توانایی معرفی مهدویت عجّل الله تعالی فرجه الشّریف را به عنوان گفتمان غالب در دوران معاصر ایجاب میکند. از جمله کارکردهای بینشی مهدویت عجّل الله تعالی فرجه الشّریف در بعد فرهنگی – دفاعی عبارتند از: استحکام بخشی و تقویت ایمان و باورهای دینی، به ویژه در مقوله امامت؛ التزام بینشی نسبت به امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشّریف موثر بر فرهنگ و تقویت روحیه دفاع و پاسخگویی به شبههها و صیانت جامعه از انحراف. کارکردهای ارزشی مهدویت عجّل الله تعالی فرجه الشّریف نیز عبارتند از: ارزشهای اخلاقی و تربیتی موثر بر خودسازی فردی و اجتماعی؛ ارزشهای اقتصادی مبنی بر عدالت؛ کاهش نابرابری اقتصادی و برقراری نظام اقتصادی ارزشمدار؛ ارزشهای سیاسی و اجتماعی موثر بر ایجاد و تقویت همبستگی اجتماعی و تقویت امید به آینده. از جمله کارکردهای نمادی میتوان به نمادهای دیداری، شنیداری و تصویری اشاره کرد که بر گفتمانسازی جدید اسلامی و نهادینه کردن فرهنگ جهانی مهدویت موثرند.
The basis of the present study is the analysis of “Madavi Culture of Defense” and “its function in new Islamic discourse”. The method of research is descriptive-analytic and the findings of the research indicate that Mahdism teachings have a high capacity for global discourse. The cultural-defensive function of Mahdism at various levels- “insights”, “values”, and “symbols”- necessitates the ability to introduce Mahdism as the dominant discourse in contemporary era. Among the insightful functions of Mahdism in the cultural-defensive dimension are: strengthening and reinforcing the faith and religious beliefs, especially in the field of Imamate; the conceptual obligation with regard to Imam of the Time (A.S) influencing the culture and strengthening the spirit of defense, and responding to the doubts and safeguarding the society from deviations. The value functions of Mahdism include: ethical and educational values affecting the individual and social self-determination; economical values based on justice; reduction of economic inequality and establishment of value-centered economic system; political and social values affecting the establishment and reinforcement of social solidarity and foster of hope for future. Among the symbolic functions, we can point to the visual, auditory, and pictorial symbols which affect the new Islamic discourse and institutionalize the global culture of Mahdism.
خلاصه ماشینی:
از جمله کارکردهای بینشی مهدویت( در بعد فرهنگی – دفاعی عبارتند از: استحكام بخشي و تقویت ایمان و باورهای دینی، به ویژه در مقوله امامت؛ التزام بینشی نسبت به امام زمان( موثر بر فرهنگ و تقویت روحیه دفاع و پاسخگویی به شبههها و صیانت جامعه از انحراف.
بر همین اساس میتوان گفت فرهنگ دفاعی مهدوی در بعد فرهنگ، دارای قابلیتها و پتانسیل بالایی برای تحقق گفتمانسازی جديد اسلامی است.
این گفتمان که برخاسته از اصول علمی- عملی فرهنگ شامل: باورها، ارزشها، هنجارها و نمادهاست، این ظرفیت را دارد كه با طرح و بسط خود، تحولات شگرفی در حوزه گفتمانسازی و تمدنسازی جديد اسلامی ایجاد کند و همه امکانات پیدا و پنهان دینی- فرهنگی را به منظور و در جهت هدایت جامعه ایرانی- اسلامی و به تبع آن ديگر جوامع، به سوی تکامل و سعادت حقیقی به کار گیرد.
با توجه به این که به تبیین چیستی و احصای ویژگیهای اساسی گفتمانسازی بر اساس فرهنگ دفاعی مهدوی پرداخته میشود؛ تاکید پژوهش حاضر بر تعاریف و بیانات گفتمانساز مقام معظم رهبری میباشد؛ چرا که ایشان به عنوان رهبر جامعه اسلامی، همواره دغدغه گفتمانسازی داشته و بر ضرورت آن تاکید كردهاند.
لذا فرهنگ دفاعی مهدوی گوياي پاسداری از بینشها، ارزشها، هنجارها و نمادهای دین اسلام است و اندیشه مهدوی، تقویت کننده روحیه دفاع از مظلوم، مبارزه با ظالم و دفاع از دین میباشد و در تحقق گفتمانسازی جديد اسلامی دارای کارکردهای مهمی است که در ذیل بدانها پرداخته میشود: (رجوع شود به تصوير صفحه)شکل 1.