چکیده:
اخلاقیات و تعالیم اخلاقی بخش عمدهای از محتوای ادیان اعم از الهی و غیر الهی را در بر میگیرند. این موضوع در ادیان ابراهیمی به ویژه اسلام و مسیحیت جنبه بسیار پررنگی دارد. آنچه پیش روی یک فرد مسلمان شیعی و مسیحی کاتولیک قرار دارد از یک سو مجموعهای از تعالیم و آموزههای اخلاقی و از طرف دیگر باور به آموزههایی دیگر از جمله آخرت است. وقتی این دو مقوله یعنی اخلاق و آخرت را در کنار هم قرار میدهیم، از چند جنبه به رابطه معناداری میان آنها پی میبریم. درست است که آخرت در شیعه با آخرت در مسیحیت از جهات متعددهای متفاوت است اما برخی امور از جمله معاد مردگان، داوری اعمال، محاسبه و... میان آنها مشترک است. همین امر سبب میشود تا ما را به اشتراکاتی در خصوص رابطه اخلاق و آخرت در این دو مذهب سوق دهد. این رساله در پی تبیین رابطه اخلاق و آخرت در این دو مذهب به روش کتابخانهای، مطالعه اسناد و تحلیل محتوا است. نهایتا آنچه از تحقیق در این خصوص به دست آمد این است که در هر دو مذهب، آخرت در سه حوزه معنا، انگیزه و غایتبخشی بر آخرت تاثیر دارد. به این معنا که معناداری برخی از گزارههای اخلاقی به وجود آخرت بستگی دارد؛ همچنین آخرت کارکرد انگیزهبخشی به فرد برای زیست اخلاقی دارد و نهایتا اینکه آخرت به فعل اخلاقی فرد در دنیا غایت میبخشد.
Ethics and moral teachings cover much of the content of religions, both divine and non-divine. This
issue is very prominent in the Abrahamic religions, especially Islam and Christianity. What is at
front of Catholic and Shiite Muslim is a set of moral teachings on one hand and beliefs, including
the hereafter on the other hand. When we combine the two categories of ethics and the Hereafter, we
find a meaningful relationship between them in several aspect. It is true that the hereafter in
Shi'a differs in many respects from the hereafter in Christianity, but there are some things in
common, including the resurrection of the dead, the judgment of the deeds, the calculation, and so
on. This leads us to share some insights into the relationship between morality and the hereafter
in these two religions. This dissertation seeks to explain the relationship between ethics and the
hereafter in the two religions by means of libraries, documentary studies, and content analysis.
Finally, what has been learned from this study is that in both religions, the hereafter has an
impact on the hereafter in three areas of meaning, motivation, and end. In the sense that the
meaning of some ethical propositions depends on the existence of the hereafter; the hereafter has
the function of motivating the individual to live ethically, and ultimately that the hereafter ends
the individual's moral action in this world.
خلاصه ماشینی:
(موسوی بجنوردی، 1385: 285) براساس آن هر مسلمانی برای رسیدن به سعادت باید منش و رفتارش براساس تعالیم اخلاقی دینی باشد (موسوی گلپایگانی، 1382: ج۱، ۵۳۴) زیرا چنانچه در کتاب فلسفۀ اخلاق نیز آمده است: ادارۀ زندگی فردی و اجتماعی انسان که از اهداف دین است، تنها در پرتو مجموعۀ خاصی از تعالیم اخلاقی تأمین میشود.
دوم: آیاتی که تصریح دارند که اعمال انسان در دنیا به صورت کامل به او در آخرت تحویل داده میشود؛ مانند: (فَكَیفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِیوْمٍ لَا رَیبَ فِیهِ وَوُفِّیتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا یظْلَمُونَ( (آلعمران: 25)؛ پس چگونه خواهند بود هنگامی که آنها را برای روزی که شکی در آن نیست جمع کنیم، و به هر کس، آنچه (از اعمال برای خود) فراهم کرده، به طور کامل داده شود؟ و نیز آیۀ: (وَإِنَّ كُلًّا لَمَّا لَیوَفِّینَّهُمْ رَبُّكَ أَعْمَالَهُمْ( (هود: 111)؛ و پروردگارت اعمال هر یک را بیکم و کاست به آنها خواهد داد؛ او به آنچه عمل میکنند آگاه است.
قرآن کریم اگرچه کتاب اخلاق نیست اما با ذکر این واقعیت، در پی این است تا نقش انسانساز و اخلاقپرور خود را به نمایش گذاشته و به انسان بفهماند که اولاً در ورای او نظام داوری دقیق اعمالش در دنیا و حسابرسی با جزئیات وجود دارد و حیات دنیوی تنها فرصت او برای انجام اعمال نیک واخلاقی و جمعآوری زاد و توشه برای آن سرای جاویدان است و ثانیاً این جهان اگر برای او به پایان رسید هرگز فرصت بازگشت مجددی برای او جهت جبران مافات وجود ندارد.