چکیده:
روند شتابان رشد جمعیت در دهه پنجاه و شصت، دولتمردان و برنامهریزان را در مقابل انبوهی از نیازهای اساسی و خدماتی و زیر بنایی قرار داد که در این خصوص منجـر به اتخـاذ سیاستها و برنامههای متعـددی در قالب طـرحهای عمرانی و کنتـرل جمعیت در قالب موزونسازی و تعادل جمعیت انجامیـد که در پی آن کشور در خلال چند دهه اخیر و تحت تاثیر این تحولات کمی و کیفی دگرگونیهای عمیقی را تجربه کرده است. موزون سازی جمعیت با منابع توسعه پایدار از اهداف اساسی هر حکومتی است که عدم توجه به آنها کشور را از حرکت به سوی توسعه پایدار دور میکند، در همین راستا در طرح آمادهسازی و آمایش برای حل مشکلات آمایشی و توسعه فضایی کشور، سیاست توزیع مجدد جمعیت نیز مورد تاکید بوده است. در همین خصوص و... راستا و به منظور حل مشکلات آمایشی استانهای تهران، مازندران و (گلستان) که به دلیل اشباع فضایی، دچار مشکلات زیست محیطی و اقتصادی – اجتماعی و سیاسی شدهاند، و به همین دلیل به استان سمنان که در مجاورت آنها قرار داشته و تراکم جمعیت و فعالیتهای اقتصادی آن پایین است، توجه خاصی گردیده است. بطور شاخص در طرح آمایش تمام کشور و در سطح استان سمنان سیاست جذب جمعیت اشباع شده و مازاد و سرزیر استانهای یاد شده در استان سمنان از طریق بر عهده گرفتن بخشی از فعالیتهای صنعتی و خدماتی این استانها مورد تاکید قرار گرفته است. با توجه به سپری شدن افق زمانی اجرای طرح آمایش، در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – مقایسهای، عملکرد طرح آمایش استان سمنان و به نوعی کشور در دستیابی به اهداف مورد نظر کمی و کیفی ارائه شده، مورد نقد و تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان دهنده نوعی عملکرد ضعیف طرح میباشند. عوامل مختلفی نیز در این عدم موفقیت موثر بودهاند که شامل برخی ابعاد ملی و برخی ابعاد منطقهای میباشند. در مجموع بدلیل برخی ناهماهنگیها و نارسائیها در طرح آمایش و بویژه عدم اجرای موثر طرح، مشکلات آمایشی کشور در سطح ملی و منطقهای از سال1355تا کنون نه تنها بر طرف نشده، بلکه در مواردی تشدید و قوت نیز گرفته است.
خلاصه ماشینی:
انجام مطالعات برنامه آمايش استان با هدف تنظـيم رابطـه انسـان ، فضـا و فعاليـت هـاي انسـان در فضـا بـه منظـور بهره برداري منطقي ازتمام امکانات استان درجهت بهبود وضعيت مادي و معنوي آن براسـاس ارزش هـاي حـاکم بـر جامعه ايران اسلامي است وبراساس نتيجه گيري ها جغرافيايي و اقتصادي و اجتماعي حاصل از آن ، فضـاهاي توسـعه را در جهت حفاظت محيط زيست ، توسعه پايدار، يکپارچه سازي وتأمين تعادل هاي درون منطقـه اي تجهيـز مـي کنـد ونيز درچارچوب اين هدف اهداف کلان زير درزمينه هاي فوق الذکر درسطح استان تدوين مي شود : الف - توزيع واستقرار جمعيت درسطح استان متناسب با امکانات واستعدادهاي بالقوه و ظرفيت هاي جمعيـت پـذيري وضرورت هاي جغرافيايي در ابعاد ملي واستاني و به وجود آوردن فرصت هاي شغلي جديد و استفاده از ظرفيت هـاي موجود و بالقوه ايجاد اشتغال در استان .
مهار سريع و به موقع توزيع نابرابر امکانات و خدمات و تحرک جمعيتي شهرهاي کوچک روستاها و مهار رشد جمعيت شهرهاي بزرگ جز با يک نگرش سيستمي و راهبردي بر پايه برنامه آمايش استاني امکان پذير نيست قدمت ارائه سياست جذب جمعيت مازاد و سرريز استان هاي تهران و مازندران و (گلستان )در استان سمنان و اتخاذ نقش ويژه براي اين استان ، به طرح آمايش سرزمين ستيران در سال ١٣٥٥ مي رسد.
بنابر اين در طرح آمايش سرزمين براي توزيع مجدد جمعيت و جذب صنعت بيشتر در استان سمنان ، راهبردهاي تفرق گرا از قبيل ايجاد محورهاي ، توسعه مرکز استاني و شهرهاي ثانويه ، ايجاد مراکز رشد و مراکز خدمات روستايي مورد تاکيد قرار گرفته است .