چکیده:
بدون شک بزرگترین معمای ناگشوده، مرموز، غریب و رعبآور برای انسان، معمای مرگ است. انسان، همواره خواستار جاودانگی و بیمرگی بوده و هست. یکی از روشهای اقناعی که وی برای دستیابی به آرامش نسبی در برابر این پدیدة مرموز در پیش گرفته، خلق فضاها و مکانهایی انتزاعی است که مرگ را به آن راهی نیست؛ دژها، ورها، کاخها و باغهای بهشتسانی که از یک سوی اشباعکنندة حسرت او در بازگشت به بهشت از دست رفته هستند و از سوی دیگر او را در دایرهای امن و نفوذناپذیر در برابر مرگ قرار میدهند و آرامش خاطرش را فراهم میکنند. «ور جمکرد» از برجستهترین مکانهای اساطیری نزد ایرانیان باستان است که به تقلید و الگوبرداری از «کاخ میترا» ساخته شده است. این مکان، نمونههای بسیاری در اساطیر ایران و سایر ملل دارد که مهمترین وجه اشتراک میان آنها بیمرگی و جاودانگی برای کسانی است که به آن وارد میشوند. علاوه بر این، وجوه اشتراک دیگری نیز میان این ساختمانهای اساطیری وجود دارد که در این پژوهش به روش تحلیلی ـ تطبیقی به آن پرداخته شده است.
Undoubtedly, death is the biggest unsolved, strange and terrible mystery of man. He/she has always longed for eternity and immortality. Man seeks to create abstract places where there is no death; in this way, he/she convinces himself/herself and comes to rest. Man builds forts, castles, palaces and paradise gardens that show his longing to return to Eden. On the other hand, these buildings refer to a safe place that is impervious to death and provides peace of mind. Var of Jam is one of the most prominent mythological places among the ancient Iranians that has been built to imitate Mitra Palace. There are similar places in the myths of other nations; the most important common point of these places is immortality for those who enter them. The results show that the mythological buildings have much in common with each other. In the present study, by using the analytical-comparative method, these common points are examined.
خلاصه ماشینی:
يکي از روش هاي اقناعي که وي براي دستيابي به آرامش نسبي در برابر اين پديدة مرموز در پيش گرفته ، خلق فضاها و مکان هايي انتزاعي است که مرگ را به آن راهي نيست ؛ دژها، ورها، کاخ ها و باغ هاي بهشت ساني که از يک سوي اشباع کنندة حسرت او در بازگشت به بهشت از دست رفته هستند و از سوي ديگر او را در دايره اي امن و نفوذناپذير در برابر مرگ قرار ميدهند و آرامش خاطرش را فراهم ميکنند.
اين مکان ، نمونه هاي بسياري در اساطير ايران و ساير ملل دارد که مهم ترين وجه اشتراک ميان آن ها بيمرگي و جاودانگي براي کساني است که به آن وارد ميشوند.
اين «ور» که توسط جمشيد ساخته شده است ، نمونه هاي ديگري نيز در ادبيات اساطيري ايران دارد، از جمله : «دژ کيکاووس »، «دژ 1.
علاوه بر ور جمکرد، که به طور کامل به آن پرداخته شد، برخي ديگر از دژها و شهرهاي غريب و اساطيري در نظام فکري ايرانيان باستان شکل گرفته است که برجسته ترين نمونۀ آن ها در بخش هفتم از «بندهشن » توصيف و تشريح شده اند؛ مانند: دژ کيکاووس ، دژ زير زمين افراسياب ، کاخ ميترا و کنگ دژ.
علاوه بر اساطير ايران ، ساختمان ها و قلعه هاي جادويي و اسطوره اي، نمونه هاي برجسته اي نيز در ادبيات اساطيري جهان دارد که مهم ترين آن ها عبارتند از باغ خدايان ، باغ اليزه ، کون لون ، آسگارد و شهر برنجين .