چکیده:
با ورود پیامبر (ص) و مهاجران به یثرب و با ساخت مسجد جامعی که محوریتی توامان دینی و سیاسی داشت و برپایی خانههایی ساده برای خود و مهاجران در کنار آن، که ساکنانش را با این مرکز مذهبی مانوس سازد، آن حضرت کوشیدند تا آموزههای دینی را در طراحی فضای شهری و معماری بناها و نیز مناسبات اجتماعی بکار برند. در سایه انعقاد عهدنامه مدنی، ساکنان شهر بویژه یهودیان را در بعد حقوق شهروندی و در سایه پیمان مواخاه، مسلمانان را در بعد ایمانی با یکدیگرمتحد ساخت و با وقف اماکن مفرحی مثل حش یا بوستان، چاهها و آبها و مراتعی برای اسبان، بهرهگیری از امکانات عمومی را برای همه شهروندان فراهم ساخت. بنابراین، یثرب با مولفههایی که در ساختار شهری آن ایجاد شد و سبک ساده معماری ان همراه با پرهیز از هرگونه تجمل و تفاخر طبقاتی، به یک شهر اسلامی با مبانی توحیدی و آرمانی تبدیل شد و البته توجه همزمان به اختصاص امکانات و رفاه عمومی شهروندان، حکایت از پیوند بین جنبههای دنیوی و معنوی آن شهر داشت.
With the arrival of the Prophet (peace be upon him) and the immigrants to Yathrib, and the construction of a mosque with a religious and political focus, and the establishment of simple houses for himself and the immigrants, the Prophet sought to apply religious beliefs in the design of urban space and architecture of buildings as well as social relationships. In the shadow of the civil covenant, residents of the city, especially Jewish community, were given equal citizenship rights and in the shadow of the brotherhood treaty the Muslims were united in the faith and endowed with places of worship and public facilities for all citizenssuch as gardens, wells and waters and pastures for horses. Thus, Yathrib became a Muslim city with monotheistic and idealistic foundations, and its simple architectural style combined with the avoidance of class divisions. And, of course, the simultaneous attention given to the amenities and public welfare of the citizens indicated the connection between the worldly and spiritual aspects of that city.
خلاصه ماشینی:
مولفه ها و ویژگی های ساختار شهری مدینه در عصر پیامبر(ص ) 1 اصغر قائدان (دریافت مقاله : ٩٦/٠٩/١٠ ـ پذیرش نهایی: ٩٧/٠٢/٠٢) چکیده با ورود پیامبر(ص ) و مهاجران به یثرب و با ساخت مسجد جامعی که محوریتی توامان دینی و سیاسی داشت و برپایی خانه هایی ساده برای خود و مهاجران در کنـار آن، کـه ساکنانش را با این مرکز مذهبی مانوس سازد، آن حضرت کوشیدند تا آموزه های دینی را در طراحی فضای شهری و معماری بناها و نیز مناسبات اجتماعی بکار برند.
اقامه نماز در فضاهای عمومی (مصلی اعیاد) پیامبر(ص ) علاوه بـر سـاخت دو مرکـز عبـادی یعنـی مسـجد قبـا و مسـجدالنبی(ص ) کوشیدند تا این فضای معنوی را به سایر نقاط شهر نیز گسترش دهند، به گونه ای که در عمل به فرمان الهی یعنی برپایی ودر واقع ، اقامه نماز، در مناسـبت هـای مختلـف در هـر سال از جمله اعیاد فطر و قربان ، یا برای نماز استسقاء (ابن شبه ، ١٤٣/١؛ ابن حنبـل ،٤/ ٢٣٥) و یا اقامه نماز جمعه از مسجد خارج شده و در محلات مختلف شـهر، زیـر آسـمان بـه اقامـه نماز اقدام میکردند (ابن شبه ، ١٣٣/١-١٣٩).
به گفته مالک بن انـس ، بر اساس این دعای آن حضرت بـود کـه عـده ای بـه برتـری مدینـه بـر مکـه احتجـاج میکردند، زیرا رسول خدا(ص ) بـرای مـردم ایـن شـهر دعـایی هماننـد دعـای حضـرت ابراهیم (ع ) کرده بود و این که «ان یرزقهم لله الثمرات وأن یجعـل أفئـدۀ النـاس تهـوی إلیهم » (مالک ، ٥/ ١٣٠٣).