چکیده:
موبدان زرتشتی در ایران باستان باور داشتند که د ی نشان آراسته به همهٔ دانشه است. بنا بر دینکرد که
مه متر ین منبع اطلاعاتی ما برای آ گاهی از اوستای روزگار ساسانیان است پزشکی نیز در شمار همین
دانشها بود. اینکه در یکی از بلندت ر ین فص لهای کتاب دینکرد سوم که تا کید دارد برگرفته شده از آموزه -
های دین زرتشتی است، یکسره به دانش پزشکی و قوانین مربوط بدان پرداخته اند، یا در دینکرد هشتم
که خلاصه ای از نسکهای گمشدهٔ اوستای ساسانیان را بازگو میکند در این باره سخن رانده اند، از
آنروست که ایشان باور داشتند پزشکی دانشی اهورایی است که به یاری آن م یتوان بیماری، پیر ی و
مرگ را که از کنش اهر یمن زاده شده اند از آفر ینش اهورایی دور کرد. به همین دلی ل است که دانش
پزشکی در میان نوشتارهای دینی با قی مانده از فرهنگ ایران باستان جایگاه و یژ ه ای را به خود اختصاص
داده است. افزون بر این در د ینکرد، پزشکی را همچون جهانبینی دین زرتشتی به دو شاخهٔ مینو پزشک ی
و گیتی پزشکی بخش کرده اند که خود نشان از نوع نگرش این متون به دانش پزشکی و جایگاه آن در
جهانبینی دین مزدیسنا دارد.
خلاصه ماشینی:
اینکه در یکی از بلندترین فصلهای کتاب دینکرد سوم که تأکید دارد برگرفته شده از آموزه-های دین زرتشتی است، یکسره به دانش پزشکی و قوانین مربوط بدان پرداختهاند، یا در دینکرد هشتم که خلاصهای از نسکهای گمشدهٔ اوستای ساسانیان را بازگو میکند در این باره سخن راندهاند، از آنروست که ایشان باور داشتند پزشکی دانشی اهورایی است که به یاری آن میتوان بیماری، پیری و مرگ را که از کُنشِ اهریمن زاده شدهاند از آفرینشِ اهورایی دور کرد.
امروزه با بررسی نوشتههای کتاب دینکرد هشتم که خلاصهای از اوستای ساسانی را ارائه میدهد درمییابیم که بخشهای بزرگی از اوستای ساسانیان تا سدهٔ سوم هجری کماکان در دسترس بودهاست و تنها نسک یازدهم و ترجمهٔ پهلوی نسک پنجم از میان رفته بود، اما پس از این دوران اوستا دچار پراکندگی شدهاست، چنانکه امروزه تنها یک چهارم اوستای ساسانیان برای ما باقی ماندهاست.
همچنین در میان سنتهای دینی و ادبیِ بازمانده از دیگر مردمان هندواروپایی نیز به سه روش درمان اشاره شدهاست که به نظر میرسد تا حدود زیادی با سه شیوهٔ کارد پزشکی، گیاه پزشکی و مانسر پزشکی در نوشتارهای پهلوی و اوستا همخوانی دارد.
«تاریخ ملی ایران»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی (جلد سوم-قسمت اول)، پژوهش دانشگاه کیمبریج، گرداورنده احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: موسسۀ انتشارات امیرکبیر، 1387.
«تاریخ ملی ایران»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی (جلد سوم-قسمت دوم)، پژوهش دانشگاه کمبریج، گرداورنده احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، 1380.