چکیده:
در بحث از چگونگی پدیدآمدن شعر نیمایی، عموما علل و عواملی نظیر تلاشهای قالبشکنانه شمس کسمایی، جعفر خامنهای، ابوالقاسم لاهوتی و تقی رفعت و آشنایی نیما با زبان فرانسه و اثرپذیری او از ادبیات غرب مطرح است. با پژوهش دقیقتر در این حوزه مشخّص میشود اگرچه عوامل مذکور به قوّت خود باقیاند، نقش تحرّک قالبی شعر کلاسیک مانند گرایش به مسمّط و نوآوریهای درون این قالب در اینباره انکارناشدنی است. این مقاله با روش توصیفیـتحلیلی نشان میدهد برخی از مهمترین ویژگیهای شعر نیمایی، پیش از او در بعضی مسمّطهای دورۀ مشروطه به کار رفتهاند. این ویژگیها عبارتند از: تغییر طول مصراعها و تغییر جایگاه قافیه؛ همچنین قالب مسمّط از جهت آمیختن با شعر روایی و نمایشی و پرداختن به مضامین سیاسی و اجتماعی، نسبت به شعر نیمایی پیشگام بوده است.
Text Box: فصلنامه پژوهشهایادبی سال16، شماره64، تابستان 1398In discussing the emergence of Nimai poetry, there are generally causes and factors such as the efforts of Shams Kasmayee, Ja'far Khamenei, Abolghasem Lahouti and Taqi Rafat in changing the poem formatsand the acquaintance of Nima with French and his impressionability from western literature. With more accurate research at this area we find out that although these factors remain strong, the role of the classic approach to classical poetry, such as the tendency toward multiple poems and innovations within this format, is undeniable. This descriptive-analytical paper shows that some of the most important features of Nimai poetry have been used before in some constitutional era. These features include changing the length of the lines and changing the rhyme position. Multiple poems also been a pioneer in mixing narrative and dramatic poetry and addressing political and social themes with regard to Nimai poetry.
خلاصه ماشینی:
کتابهايي که ضمن آنها نوجوييهاي بعضي شعراي دورٔە مشروطه مورد بحث قرار گرفته است ، عبارتند از: از صبا تا نيما، دربارٔە نوجوييهاي عشقي (آرين پور، ١٣٥٠: ٣٦٨ و ٣٧٧)، چشم انداز شعر نو فارسي، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي، عشقي، نسيم شمال و دهخدا (زرين کوب ، ١٣٥٨: ٢٩ـ ٤٧)، چهار شاعر آزادي، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي با سرودن اشعار هجايي (سپانلو، ١٣٦٩: ٥٠٦) و نوجوييهاي عشقي (همان : ١٧٨ـ١٨٠ و ٢٠٢)، تاريخ تحليلي شعر نو، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي (شمس لنگرودي ، ١٣٧٠: ٤٩، ٦٥، ٦٩ و ٧٦)، چشمۀ روشن ، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي (يوسفي، ١٣٧١: ٤٧١) و عشقي (همان : ٣٧٣ـ٣٧٥)، شعر معاصر ايران از بهار تا شهريار، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي (محمدي، ١٣٧٥: ٢٤٨ ـ ٢٥٣)، مروري بر تاريخ ادب و ادبيات امروز ايران ، دربارٔە نوجوييهاي عشقي و لاهوتي (حقوقي، ١٣٧٧: ٣٨٥ـ٣٨٧)، جويبار لحظه ها، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي (ياحقي، ١٣٧٨: ٢٤)، سنت و نوآوري در شعر معاصر، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي (امين پور، ١٣٨٣: ٣٣٩ و ٤٠٥) و عشقي (همان : ٣٣٠ و ٣٣٣)، طليعۀ تجدد در شعر فارسي، دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي با تکيه بر ويژگيهاي قصيدٔە دختران ايران (کريميحکاک، ١٣٨٤: ٣٣٦) و ٩١ نوجوييهاي عشقي با تکيه بر سه تابلو مريم (همان : ٣٧٤)، خانه ام ابري است ، دربارٔە نوجوييهاي نسيم شمال ، عشقي و عارف (پورنامدريان ، ١٣٨٩: ٣٢) و مجددا عشقي، عارف و لاهوتي (همان : ٢٦٢ـ٢٦٣)، ادوار شعر فارسي دربارٔە نوجوييهاي لاهوتي (شفيعيکدکني، ١٣٨٠: ٥٣)، نسيم ، عشقي و عارف (همان : ٤١) و با چراغ و آينه ، دربارٔە نوجوييهاي عشقي (همان ، ١٣٩٠: ٤١١)، لاهوتي (همان : ٤٢٦، ٦٣٤)، دهخدا، بهار و دولت آبادي (همان : ٦٣٤).
براي مشخص شدن نقش مسمط پردازان پيش از نيما و پيدايي شعر نو، مسمطهاي بيش از چهل شاعر دورٔە مشروطه مانند اديب الممالک فراهاني، يحيي دولت آبادي، اشرف الدين گيلاني، ايرج ميرزا، علياکبر دهخدا، حسن وحيددستگردي، ابوالقاسم عارف قزويني، شمس کسمايي، ابراهيم پورداوود، محمدتقي بهار، جعفر خامنه اي، ابوالقاسم لاهوتي، تقي ٩٢ رفعت ، محمد فرخي يزدي، سيد محمدرضا عشقي، يحيي ريحان ، غلامرضا روحاني و غلامرضا رشيد ياسمي به عنوان جامعۀ آماري بررسي شده اند.