چکیده:
با بروز بحرانهای زیستمحیطی در شهرها، سالمسازی محیطهای شهری، حفظ محیطزیست و توجه به فضای سبز شهری اهمیت زیادی پیدا کرده است؛ بنابراین گسترش گونههای درختی بومی در فضای سبز شهری میتواند نقش موثری در ایجاد پایداری زیستی شهرها ایفا نماید. این مطالعه با هدف مقایسه گونههای درختی بومی در فضای سبز شهر زابل در راستای کاهش آسیب ریزگردها انجام شد. در این پژوهش با استفاده از اطلاعات آماری سال 1397 و در قالب پرسشنامه با جامعه آماری کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی شهر زابل با روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به مقایسه زوجی شاخصها و معیارها پرداخته شد. معیارهای اصلی شامل بیوکلیمای شهری، آب، خاک، سازگاری با اقلیم، چشمانداز و طول عمر و گزینههای تحقیق گونههای درختان بومی منطقه شامل اکالیپتوس، عرعر، زیتون تلخ، زبان گنجشک، بید و گز بود. نتایج نشان داد از دیدگاه کارشناسان، معیار سازگاری با اقلیم با وزن 216/0 بیشترین اولویت را به نسبت سایر معیارها نشان داد. این معیار از مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار در انتخاب گونههای گیاهی برای کاهش آسیب ریزگردها است. نتایج حاصل از بکارگیری AHP بیانگر ارجحیت بالای درختان اکالیپتوس و گز به ترتیب با وزن 214/0 و 213/0 نسبت به دیگر درختان بومی منطقه بود؛ بنابراین با کاشت درختان بومی منطقه به ویژه اکالیپتوس و گز میتوان آلودگی ناشی از ریزگردها را به سطح چشمگیری کاهش داد.
خلاصه ماشینی:
جدول 5- ماتریس مقایسه زوجی گزینههای مورد مطالعه نسبت به معیار آب {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 4- اولویتبندی گزینه ها بر اساس معیار آب ماتریس مقایسه زوجی درختان مورد مطالعه نسبت به معیار خاک در جدول 6 نشان داده شده است.
جدول 6- ماتریس مقایسه زوجی گزینههای مورد مطالعه نسبت به معیار خاک {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 5- اولویتبندی گزینه ها بر اساس معیار خاک ماتریس مقایسه زوجی درختان مورد مطالعه نسبت به معیار سازگاری با اقلیم در جدول 7 نشان داده شده است.
جدول 7- ماتریس مقایسه زوجی گزینههای مورد مطالعه نسبت به معیار سازگازی با اقلیم {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 6- اولویتبندی گزینه ها بر اساس معیار سازگاری با اقلیم ماتریس مقایسه زوجی درختان مورد مطالعه نسبت به معیار چشماندازدر جدول 8 نشان داده شده است.
همچنین نتایج تحقیق نشان داد که مهمترین مؤلفه تأثیرگذار بر کاهش آسیب ریزگردها در فضای سبز شهر زابل، معیار سازگاری با اقلیم است و درختان اکالیپتوس و گز نسبت به دیگر درختان بومی منطقه در راستای کاهش آسیب ریزگرد اولویت بیشتری دارند.
Air pollution removal by urban trees and shrubs in the United States.
توسلی (1379) در کتاب "معماری ایران" که به کوشش کیانی گردآوری شده است، به مبحث "حسنیه ها، تکایا و مصلی ها "پرداخته و عملکرد هر یک از این مکان ها و موقعیت قرار گیری آن ها را در فضاهای شهری بررسی کرده است.