چکیده:
جنایات جنگی به عنوان اولین، قدیمیترین و مهمترین جنایات بینالمللی دانسته میشوند. در حوزه قراردادی، اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی در اقدامی مبتکرانه و مترقیانه، گستره اجرایی جنایات جنگی را علاوه بر مخاصمات مسلحانه بینالمللی به مخاصمات مسلحانه غیر بینالمللی تعمیم بخشیده و بدینترتیب میتوان گفت نخستینبار نظام دوگانگی در دوگانگی جنایات جنگی را به رسمیت شناخته است. با این حال، در حقوق بینالملل کیفری از یکسو، در خصوص چارچوب مفهومی جنایات جنگی، وحدت نظر وجود ندارد و از سوی دیگر در اساسنامه پیشگفته، هیچ مقررهای در زمینه مناسبات ابعاد جنایات جنگی و به طور کلی، ترسیم تمایز میان جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت و جنایت نسلزدایی وجود ندارد. این امور، منجر به اختلاط جنایات مطروح و بالمآل، بروز اختلافات کیفری در سطح بینالمللی میگردد. جستار حاضر بر آن شده است تا از رهگذر واکاوی دوسویه قواعد ناظر بر ابعاد جنایات جنگی و وجوه افتراق و اقتران جنایات جنگی با جنایات علیه بشریت و همین طور جنایت نسلزدایی، به ایضاح دامنه مفهومی جنایات جنگی در حقوق بینالملل کیفری موضوعه بپردازد.
تعتبر جرائم الحرب أول وأقدم وأهم الجرائم الدولیة. فی المجال التعاقدی، یوسع النظام الأساسی للمحکمة الجنائیة الدولیة، بطریقة عبقریة وتقدمیة، نطاق جرائم الحرب لیشمل النزاع المسلح غیر الدولی بالإضافة إلی النزاع المسلح الدولی، وبالتالی یمکن القول أن نظام الازدواجیة قد اعترف لأول مرة بازدواجیة جرائم الحرب بشکل رسمی. ومع ذلک، فی القانون الجنائی الدولی، من ناحیة، لا توجد وحدة رأی بشأن الإطار المفاهیمی لجرائم الحرب. ومن ناحیة أخری، فی النظام الأساسی المذکور أعلاه لا توجد قواعد بشأن العلاقة بین أبعاد جرائم الحرب، وبشکل عام، التمییز بین جرائم الحرب والجرائم ضد الإنسانیة والإبادة الجماعیة. هذه الأمور تؤدی إلی اختلاط الجرائم المطروحة وبالتالی ظهور الاختلافات الجنائیة علی الصعید الدولی. تسعی هذه المقالة إلی توضیح النطاق المفاهیمی لجرائم الحرب فی القانون الجنائی الدولی من خلال التحلیل المتبادل للقواعد التی تحکم أبعاد جرائم الحرب والجوانب المتمایزة لجرائم الحرب مع الجرائم ضد الإنسانیة وکذلک الإبادة الجماعیة.
War crimes are regarded as the first, oldest and most important
international crimes. In the contractual field, the ICC Statute,
in an ingenious and progressive way, extends the scope of war crimes
to non-international armed conflict in addition to international armed
conflict, and thus, it can be said that the system of dualism in war
crimes has been recognized for the first time. On one hand however,
there is no unity of opinion on conceptual framework of war crimes,
and on the other hand, there are no provisions, in the aforementioned
Statute, about the extent of war crimes and, in general, there is no
specific distinction between war crimes, crimes against humanity and
genocide. These affairs have led to a confusion in litigated offences
and, ultimately, caused criminal disputes at the international level. The
present article seeks to clarify the conceptual scope of war crimes in
international criminal law through the mutual analysis of the rules
governing the dimensions of war crimes and the similarity/difference
aspects of war crimes with crimes against humanity as well as genocide.
خلاصه ماشینی:
با این حال، در حقوق بینالملل کیفری از یکسو، در خصوص چارچوب مفهومی جنایات جنگی، وحدت نظر وجود ندارد و از سوی دیگر در اساسنامه پیشگفته، هیچ مقررهای در زمینه مناسبات ابعاد جنایات جنگی و به طور کلی، ترسیم تمایز میان جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت و جنایت نسلزدایی وجود ندارد.
دیوان در قضیه مزبور در گام نخست دیدگاه سنتی و متعارف را اتخاذ و اعلام کرد که در وضعیت حاضر از توسعه حقوق، ماده 2 اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی برای یوگسلاوی سابق (راجع به نقضهای جدی کنوانسیونهای 1949) صرفاً بر جنایات ارتکابی در چهارچوب مخاصمات مسلحانه بینالمللی اعمال میشود (Solis, 2016: 106-107).
علاوه بر این شعبه نتیجه گرفت که این ماده صرفاً شامل «مقررات لاهه» نمیشود، بلکه تمام نقضهای حقوق بینالملل بشردوستانه به جز نقضهای جدی ماده 2 کنوانسیونهای چهارگانه ژنو 1949 (قواعد ژنو ) یا نقضهای مواد 4 و 5 (به ترتیب در خصوص جنایت نسلزدایی و جنایات علیه بشریت) را در بر میگیرد (La Rosa & Patel King, 1997: 145-146).
علاوه بر این، ماده 5 اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی برای یوگسلاوی سابق (مصوب 1993 توسط شورای امنیت) جنایات علیه بشریت را به جنایات ارتکابی در مخاصمات مسلحانه اعم از داخلی یا بینالمللی محدود میکند.
شق اول جنایات جنگی قابل اعمال در مخاصمات مسلحانه بینالمللی جنبه حمایتی دارد؛ در نتیجه صرفاً محدود به نقضهای فاحش ارتکابی علیه اشخاص و اموال مورد حمایت در کنوانسیونهای چهارگانه ژنو 1949 میگردد.