چکیده:
هدف پژوهش حاضر واکاوی و تحلیل نظریهها و مکاتب مرتبط با «منافع ملی» با رویکرد قرآنی بود. در این راستا و با روش توصیفی-تحلیلی، منافع ملی از منظر رئالیستها (واقعگرایان) و ایدهآلیستها (آرمانگرایان) و از منظر اسلام مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، اسلام منافع مادی را رد نمیکند، بلکه تلاش برای بدست آوردن آن را به عنوان یک امر عقلایی به رسمیت میشناسد. آنچه از نظر قرآن مردود است، منحصر دانستن منفعت در منافع مادی و تأمین آن از هر طریق ممکن است. قرآن، به ملیّت و قومیتی که امروز میان مردم مصطلح است، اصالت نمیدهد و هرگونه امتیازطلبی و برتریجویی بر پایه آن را مردود میداند. با این همه، وجود ملتها به معنای اقوام مختلف را نه تنها به عنوان واقعیتی غیرقابل انکار میپذیرد، بلکه تمایز مردمان را بر پایه ملیت و قبیله برای شناسایی آنان لازم میداند. در نظر گرفتن منافع ملی در سیاست خارجی یک کشور و در تعامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی وغیره با دیگر کشورها، از نظر قرآن اشکالی ندارد. توجه به منافع ملی یک کشور به معنی تجاوز به منافع دیگران و نادیده گرفتن حقوق آنان نیست.
The term "National Interests" in foreign policy, is one of the most commonly used terms. Despite a long-term debate about it, there is ambiguity in its definition, function and its relationship with the principles of foreign policy specially from Quranic point of view. They have divided in to two groups concerning this idea, Idealists and Realists. Idealists believe that since the view of religion is transnational, it doesn’t recognize anything by the name of national interests in internal and foreign policy. In contrast, Realists insist on the importance of national interests in religious texts. According to religious texts specially the Holy Quran, maintaining full independence, the denial of unbeliever’s province and exploitation, seeking the unity among Muslim nations, defending the oppressed people of the world, adhering to international treaties, are the most important principles of foreign policy which are accepted by Islam. But there is no mention of national interests in Islamic texts and Quranic teachings, although it is approved as a rational matter and any attempt to provide material interests of a particular group in a certain area based on the conventional wisdom; Provided these titles will not lead to supremacy and undermining the rights of others.
خلاصه ماشینی:
2. پیشینه درباره منافع ملی و نیز اصول و ضوابط سیاست خارجی و روابط بینالملل در اندیشه سیاسی اسلام کتابها و مقالات متعددی به نگارش درآمده است، از جمله کاظمی (1376)، در مقاله «آرمانگرايي و واقعگرايي در سياست خارجي» دو دیدگاه آرمانگرایان و واقعگرایان را در سیاست خارجی مورد بررسی قرار داد.
3. منافع ملی از منظر رئالیستها (واقعگرایان) واقعگرایی یا رئالیسم به معنای گرایش به تحلیل اجتماعی، مطالعه و تجسم زندگی انسان در جامعه، مطالعه و تجسم روابط اجتماعی، روابط میان فرد و جامعه و ساختمان خود جامعه به صورتی که وجود دارد و نه آنگونه که باید باشد، است (آقابخشی و افشاریراد، 1376: ص 357).
5. منافع ملی از منظر اسلام براى فهم و تبیین جایگاه منافع ملی در سیاست خارجی هر مكتب و نحله فكرى، ابتدا لازم Anarchic است نگرش آن مكتب به انسان، جامعه و سياست مورد مطالعه و دقت نظر قرار گيرد، چون اين نگرش، پايههاى نظرى آن مكتب را شكل مىدهد.
به دیگر سخن، اسلام در مفهوم منفعت توسعه ایجاد نموده و آن را اعم از منافع مادی و معنوی تعریف کرده است، از این رو انسان باید در تحلیل و بررسی موازنه سود و زیان هر دو نوع منفعت را مدنظر قرار دهد (امامی، 1385: ص274).
جایگاه منافع ملی در سیاست خارجی از منظر اسلام در دیدگاه اسلامی، هدف عبودیت و بندگی است.
از این رو، در نظر گرفتن منافع ملی در سیاست خارجی یک کشور و در تعامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی وغیره با دیگر کشورها، از نظر قرآن اشکالی ندارد.