چکیده:
اتوجه به موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای زمینساختی ایران، مراکز جمعیتی، همواره در معرض انواع مخاطرات طبیعی، بهخصوص زلزله بوده و آسیبهای جانی و مالی فراوانی را متحمل شدهاند. نویسندگان این مقاله اعتقاد دارند که با استفاده از روشها و سیاستهای مناسب مدیریت شهری، بهویژه برنامهریزی کاربری زمین، میتوان میزان آسیبپذیری مناطق شهری در برابر زلزله را کاهش داد. در این مقاله، رابطه بین کاربری زمین و آسیبپذیری مناطق شهری در برابر زلزله در 5 محله ناحیه 3 شهرداری (بخش مرکزی) شهر سبزوار بررسی شده است. این پژوهش از جهت هدف، از نوع پژوهشهای اکتشافی و کاربردی و از نظر روش، از نوع پژوهشهای توصیفی-تحلیلی است. داده و اطلاعات مورد نیاز این پژوهش به روش مطالعات کتابخانهای و پیمایشی جمعآوری شد و پایگاه اطلاعاتی لازم در محیط نرمافزاری Arc GIS تشکیل گردید. در این مقاله، میزان آسیبپذیری بافت فرسودهی محدودهی مورد مطالعه با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و مدل تحلیلی f (K1, K2,…, K8) برآورد شده است. بر اساس یافتههای این پژوهش، حدود 23 درصد محدودهی مطالعه دارای آسیبپذیری نسبتا زیاد در برابر زلزله است. همچنین، محله یک دارای بیشترین آسیبپذیری نسبت به کل محلات است و از نظر بیشتر معیارهای مربوط به کاربری زمین دارای شرایط نامناسبی میباشد. بنابراین، بین برنامهریزی کاربری زمین و آسیبپذیری مناطق شهری در برابر زلزله، رابطه وجود دارد و از طریق برنامهریزی کاربری زمین میتوان میزان آسیبپذیری مناطق شهری در برابر خطر زلزله را کاهش داد.
خلاصه ماشینی:
بررسي نقش کاربري زمين در آسيب پذيري بافت فرسوده شهر در برابر زلزله مورد مطالعه : بخش مرکزي شهر سبزوار موسي کمانرودي کجوري،١ استاديار جغرافيا و برنامه ريزي شهري، گروه جغرافياي انساني، دانشکده علوم جغرافيائي، دانشگاه خوارزمي، تهران ، ايران .
نويسـندگان اين مقاله اعتقاد دارند که با اسـتفاده از روش ها و سـياسـت هاي مناسـب مديريت شـهري، به ويژه برنامه ريزي کاربري زمين ، ميتوان ميزان آسـيب پذيري مناطق شـهري در برابر زلزله را کاهش داد.
در اين مقاله ، رابطه بين کاربري زمين و آسـيب پذيري مناطق شـهري در برابر زلزله در ٥ محله ناحيه ٣ شـهرداري (بخش مرکزي) شـهر سـبزوار بررسـي شـده اسـت .
بر اسـاس يافته هاي اين پژوهش ، حدود ٢٣ درصـد محدوده ي مطالعه داراي آسـيب پذيري نسـبتا زياد در برابر زلزله اسـت .
پژوهش ها و نوشتارهاي مربوط حاکي از آن هسـتند که به رغم مطالعات و تحقيقاتي که طي حدود هشـــ ت دهه گذشته در مورد بافت هاي تاريخي، قديمي و فرسوده شهري انجام شده اند، آسيب پذيري اين بافت ها در برابر زلزله از دهه ١٩٩٠ مورد توجه قرار گرفته و در ايران نيز از اواسط دهه ١٣٧٠ به اين موضوع اهميت داده شده ، که در واقع غفلت از اهميت اين موضوع را در پي داشته است (منزوي و همکاران ، ١٣٨٩).
در اين پژوهش با بهره گيري از روش تحليل سـلسـله مراتبي (AHP) به برآورد آـسيب پذيري بافت فرسـوده بخش مرکزي شـهر سـبزوار در برابر زلزله پرداخته شـده اسـت .
آسيب پذيري بافت هاي فرسوده بخش مرکزي شهر تهران در برابر زلزله (مورد: منطقه ١٢).