چکیده:
وجه تقدم امارات بر اصول عقلی ورود و بر اصول شرعی حکومت ظاهری است. (حکومت
عبارت از اخراج حکمی بعضی افراد از حکم عام به وسیله تصرف در موضوع یا محمول است و
ورود عبارت از خروج حقیقی بعضی افراد از موضوع حکم عام، به وسیله اعمال تعبد شارع
است.) ورود امارات بر اصول عقلی، روشن و بی نیاز از بحث است.
حکومت امارات بر اصول شرعی مبتنی بر این است که مجعول شارع برای امارات کاشفیت
و طریقیت آنها باشد نه مودی و منشاء انتزاع طریقیت. همچنین مبنای دیگر بحث، اخذ شک
در موضوع اصول است که با وجود اماره، موضوع اصول تعبدا از بین می رود هر چند تکوینا
شک وجود دارد اما در عالم تشریع شک کالعدم می شود. از این رو اماره بر اصل حاکم خواهد
شد.
خلاصه ماشینی:
البته مرحوم نائینی کلام ایشان را بر خلاف ظاهر حمل کرده و میفرماید مراد ایشان از این جمله این بوده که نتیجه حکومت تفسیر است نه اینکه حتماً باید برای حکومت یک دلیل بر دیگری از ادات تفسیر استفاده شده باشد.
آنگاه ببینیم وجه حجیت اماره چیست و نحوه خروج این گونه شبهات از موضوع اصول به چه نحو است؟ آیا حقیقتاً از موضوع اصول خارج میشوند (هر چند با عنایت به تعبد شارع) که در نتیجه رابطه آنها ورود باشد یا اینکه این دسته از شبهات حکما از موضوع اصول اخراج شدهاند تا رابطه آنها حکومت باشد؟ ۲-۲-۱ وجه حجیت امارات (کاشفیت و احراز واقع) و عدم اخذ شک در موضوع آنها ادله اعتبار امارات دال بر این است که شارع آنها را قائم مقام قطع قرارداده است.
توضیح اینکه وقتی شارع کاشفیت امارات را تتمیم کرد هر چند تکویناً و در واقع همچنان شک باقی است و نسبت به واقع جهل داریم ولی در عالم تشریع به خاطر احراز تعبدی به واسطه امارات، شک مأخوذ در موضوع اصول رفع میشود.
مرحوم نائینی فرمایش ایشان را نمیپذیرند و آن را فاسد میداند زیرا ادله حجیت اماره، مقید به عدم قیام اصل بر خلافش نیست به خلاف اصول که دلیل اعتبارشان مقید به عدم وجود حجت و اماره است.
ج. بررسی «مطلق الاحراز» اعم از احراز وجدانی و تعبدی به عنوان علمی که غایت تعبد به اصول اخذ شده بهترین وجهی که میتوان برای تبیین ورود امارات بر اصول اقامه کرد این است که مراد از غایت، مطلق الاحراز باشد نه خصوص علم وجدانی.