چکیده:
یکی از موضوعات تاثیرگذار در عرصۀ تفسیر و مباحث علوم قرآنی، چگونگی دستیابی به ترتیب نزول صحیح سور قرآن کریم است و یکی از معیارهایی که در این راستا مورد توجّه محقّقان بوده روایات اسباب نزول بودهاند. این معیار در نقد روایات ترتیب نزول، تایید آنها و همچنین به صورتی مستقل از روایات، در تعیین ترتیب نزول صحیح، مورد استفاده محقّقان بوده است. در نقطۀ مقابل، برخی به طور کلّی قائل به بیاعتباری روایات اسباب نزول بوده و برخی نقش این روایات را در تعیین ترتیب نزول صحیح نپذیرفتهاند. برای قضاوت صحیح در مورد ارزش این معیار، لازم است ادله طرفین بازنگری شود که در مقاله حاضر بدان پرداخته شده است. نتیجۀ بررسی حاکی از آن است که میتوان در مواردی نقش روایات اسباب نزول را در تایید و در مواردی در نقد و ترجیح ترتیبهای روایی بر یکدیگر پذیرفت.
خلاصه ماشینی:
بررسي نقش روايات اسباب نزول در تعيين ترتيب نزول و ترجيح روايات * ١ محدثه مقيمي نژاد داوراني ٢ محمد علي تجري چکيده يکي از موضوعات تأثيرگذار در عرصۀ تفسير و مباحـث علـوم قرآنـي ، چگـونگي دستيابي به ترتيب نزول صحيح سور قرآن کريم است و يکي از معيارهايي کـه در اين راستا مورد توجه محققان بوده روايات اسباب نزول بوده اند.
(جابري ، ۲۰۰۸، ۱، ۸۴- ۸۳؛ ۱۱۵) برخي نويسندگاني که به تعيين تاريخ نزول آيات قرآن کريم روي آورده اند نيز، يکي از منابع مورد اعتماد خود را در تعيين ترتيـب نـزول ، روايـات اسـباب نـزول دانسـته انـد، همچون استاد جعفر نکونام در رساله دکتري شان «بررسي ترتيب نزول قرآن در روايـات يا پژوهشي در ترتيب روائي نزول قرآن » و کتاب «درآمدي بر تاريخ گذاري قرآن کريم » همچنين دو نويسندٔە عرب زبان احمد خالد شـکري و عمـران سـميح نـزال در کتـاب «علم تاريخ نزول آيات القرآن الکريم و سوره » در مقالۀ حاضر به گردآوري ، دسته بندي و قضاوت پيرامون ديدگاه هـاي موافقـان و مخالفان پرداخته است ، ديدن ديدگاه هاي متضاد در کنار هـم امکـان قضـاوت و نتيجـه گيري صحيح را بهتر فراهم مي کند.
يکي از محققين در مورد عدم کاربرد اين روايات در تشخيص ترتيب نـزول صـحيح مي نويسد: «به جهت معايبي مانند: جعل ، تحريف ، تطبيق هاي ناروا، نقل به معنا و به ويژه آن چه که براي تعارض اين روايات گفته شده ، روايات فـوق چنـدان قابـل اعتمـاد نيسـتند و حتي در صورت رعايت ضوابط و تشخيص موارد قابل اعتماد آن ، فقـط مـي تواننـد بـه تعيين تاريخ يا ترتيب سوره ها و آيات محدودي از قرآن کمـک نماينـد ..