چکیده:
کیفیت محیط یکی از عوامل موثر بر دلبستگی انسان به محیط است. محیط های بی کیفیت، خالی از جمعیت گشته و به تبع آن، سرزندگی در آن کاهش می یابد. بنابراین سرزندگی و نشاط یکی از معیارهای اصلی مکان هایی است که از کیفیت بالای برنامه ریزی و طراحی برخوردارند. امروزه توجه صرف به جنبه کمی طراحی سبب کاهش کیفیت اغلب فضاهای فرهنگی و در نتیجه کاهش سرزندگی شده است. روش انجام این مقاله کمی و کیفی و به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و بدین منظور از منابع کتابخانه ای اعم از مقالات و کتاب های تخصصی معتبر بهره گرفته شد تا نتایج پژوهش های متنوع سایر محققین در حوزه رشد سرزندگی در کالبد فضا مورد مطالعه قرار گیرد. از طریق مطالعه ی کتابخانه ای مولفه های موثر پژوهش استخراج شده و به صورت چهارچوب نظری تدوین گردید. جامعه آماری تحقیق شامل شهروندان شهر رشت و نمونه مورد تحقیق ۳۸۴ نفر می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات میدانی، پرسشنامه پاسخ بسته می باشد که پس از بررسی روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. نهایتا پاسخ های پرسشنامه با نرم افزار «اس پی اس اس » مورد بررسی قرار گرفت. از آزمون تی تک نمونه ای جهت بررسی فرضیات و از آزمون الویت بندی فریدمن برای رتبه بندی متغیرها استفاده گردید. مطابق یافته ها، تعامل بنا با طبیعت، ایجاد فضاهای اجتماع پذیر و سازماندهی شده می تواند موجب ارتقاء حس سرزندگی در بناهای فرهنگی گردد. همچنین سازماندهی فضایی، اجتماع پذیری فضا و تعامل بنا با طبیعت به ترتیب مهمترین عوامل در آزمون فریدمن شناخته شدند. بر اساس مولفه های موثر شناسایی شده در ارتقاء سرزندگی در فضای فرهنگی، راهکارهای طراحی متناظر با آن پیشنهاد شده است.
خلاصه ماشینی:
صاحب نظر معيار سرزندگي جين جيکوبز (١٩٦١) تراکم حضور مردم -ايجاد برخوردها و تعامل ميان افراد- تنوع کاربري و فعاليت کوين لينچ (١٩٨١) زيست پذيري فضا- تأمين امکانات - بقا- عملکرد بيولوژيکي مطلوب اي ين بنتلي ١(١٩٨٥) نفوذپذيري- تنوع -انعطاف پذيري- خوانايي- سازگاريبصري- رنگ تعلق - قابليت شخصي سازي-کارايي مصرف انرژي- پاکيزگي - حفظ طبيعت جان مونت گومري (١٩٨٨) تعدد افراد در طول روز و شب - ايجاد فعاليت هاي فرهنگي- زنده بودن فضا- تنوع کاربري- جداره فعال - بازارهاي موقت ديويد چپ من (١٩٩٦) تنوع فعاليت ها - دسترسي-آسايش - ايجاد فضاهاي عمومي گوردن کالن ٢(١٩٩٦) منظره دل انگيز سالزانو (١٩٩٧) زندگي اجتماعي-پايداري اکولوژيکي-هويت سوزان و هنري لنارد (١٩٩٧) ايجاد فضاهاي گردهمايي غيررسمي در فضاهاي عمومي- تعاملات اجتماعي چارلز لاندري (٢٠٠٠) تراکم مفيد افراد- تنوع -دسترسي- ايمني-هويت و تمايز- خلاقيت - رقابت - ظرفيت سازماني متيو کارمونا (٢٠٠٤) سازگاري فعاليت ها مارتين ٣(٢٠٠٥) تنوع - فضاهاي عمومي- فراغت يان گل (٢٠٠٦) رعايت کيفيت طراحي- جبهه هاي فعال - تعاملات اجتماعي- امکان و پتانسيل توقف - مقياس و ريتم -اختلاط کاربري- بافت و جزئيات ساي پامير (٢٠٠٧) تنوع کاربري- دسترسي- آفرينش پيوندهاي عملکردي- توازن فعاليت ها- موقعيت و اندازه مکان جهانشاه پاکزاد (١٣٨٦) تنوع کالبدي، عملکردي و کاربري- عناصر طبيعي- حضور افراد- امنيت کوروش گلکار (١٣٨٦) کاربري و فرم - همه شمول بودن - کيفيت عرصه همگاني- آسايش اقليمي- ايمني و امنيت - انعطاف پذيري- همسازي با طبيعت - کارايي- پاکيزگي محيطي علي مدنيپور (١٣٨٧) ايجاد فضاهاي عمومي- تقويت روحيه جمع گرايي سارا دادپور (١٣٩٠) تنوع فعاليت ها - تجربيات متنوع – تعاملات اجتماعي بازوندي و شهبازي (١٣٩٣) فضاي سبز- ايمني-دسترسي- کاربريها- ايجاد تصوير ذهني (مأخذ: نگارندگان ، ١٣٩٧) شناسايي معيارهاي مؤثر بر ارتقاء حس سرزندگي در بناهاي فرهنگي جهت تبيين متغيرهاي پژوهش پس از بررسي مفاهيم و عوامل مؤثر بر ارتقاء حس سرزندگي در يافته هاي پژوهش هاي پيشين ، مؤلفه ها و شاخص هايي از آن ها اتخاذ شده است .