چکیده:
نهج البلاغه بعد از قرآن کریم از ارزشمندترین متون دینی به شمار میآید و پژوهشگران سعی در بررسی آن از ابعاد مختلف علمی وادبی نمودهاند، زیرا این کتاب در بردارنده سخنان گرانبهای امام علی (ع) است که در اوج فصاحت وبلاغت قرار دارد وموضوعات مختلفی را در قالب بهترین الفاظ وبه صورتی هنرمندانه بیان کردهاست. خطبه 87 نهج البلاغه یکی از زیباترین خطبههایی است که از محبوبترین بندگان خداوند وتوصیف ویژگیهای آنان سخن میگوید ووجه تمایز شان رابا فاسقان وجاهلان بیان میدارد. در این مقاله سعی بر این است به شیوه توصیفی– تحلیلی واز منظر سبکشناسی ساختارگرا به بررسی خطبه 87نهج البلاغه در سطحهای فکری، آوایی، نحوی، بلاغی (دلالی) بپردازد و زیباییهای سبک امام (ع) را در بیان اندیشههایش نشان دهد. یافتههای پژوهش بیانگر این است که سطوح سه گانه آوایی، نحوی وبلاغی به صورتی منسجم وبه همپیوسته افکار واندیشههای امام (ع) را بیان میکند ودر راستای سطح فکری در حرکت هستند. سطح آوایی با موسیقیای که به واسطه تکرار حروف وسجع وجناس ایجاد کرده است از یک سو سبب انتقال این مفاهیم شدهاست واز سوی دیگرسطح نحوی با جملههای خبریه و فزونی جمله فعلیه وتتابع اضافات وادات همپایه ساز سبب بیان معنا ومقصود مورد نظر امام علی (ع) به مخاطب گردیده است؛ همچنین سطح بلاغی نیز با صنایع لفظی وبدیعی به زیباتر شدن کلام ودرک معنای مورد نظر امام (ع) کمک کرده است ولفظ در خدمت معنای مورد ایشان قرار گرفتهاست.
خلاصه ماشینی:
سبک شناسي ساختارگرايانۀ خطبۀ ٨٧ نهج البلاغه حامد صدقي * اشرف پرنوش ** چکيده نهج البلاغه بعد از قرآن کريم از ارزشمندترين متون ديني به شمار ميرود و پژوهشگران سعي کرده اند ابعـاد مختلـف آن را ازمنظر علمي و ادبي بررسي کنند؛ زيرا اين کتاب دربردارندٔە سخنان گرانبهاي امام علي (ع ) اسـت کـه در اوج فصاحت وبلاغت قراردارد و حضرت در آن، موضوعات مختلفي را در قالـب بهتـرين الفـاظ و بـه صـورتي هنرمندانـه بيـان کـرده و ضـمن دور سـاختن کـلام از نثـر عـادي بـا ايجـاد تناسـب و آهنـگ و انسـجام و پيوسـتگي مفهـومي کوشيده اند، احساس و عاطفه و مقصود موردنظر خويش را به بهترين شکل به مخاطب القا کنند.
خطبــۀ ٨٧ نهج البلاغه ازجمله خطبه هاي نسبتا طولاني است که در آن امام علـي (ع ) در وصـف متقين و فاسقان عالم نما که قرآن را بنـابر نظـر خـود تفسـير ميکننـد و راه ضـلالت را درپيش ميگيرنـد، آگـاه کـردن نسـبت بـه مکانـت و جايگـاه حضـرت محمـد (ص ) و خاندان عترت و طهارت ، بيان اعمالي که ايشان در راه ابقاي اسلام صورت داده انـد و خط بطلان کشيدن نسبت به افکار کساني که گمان بر سعادت مخالفان ديـن دارنـد، سخن ميگويند؛ ازاين رو بـر آن شـديم تـا ايـن خطبـۀ زيبـا را از ديـدگاه سبک شناسـي ساختاري تحليل و بررسي کنيمو مهم تـرين عناصـري را کـه سـبب برجسـتگي خطبـه گرديده است بکاويم .