چکیده:
نقد داستان در ادبیات عربی، در اواخر قرن بیستم، متاثر از ریختشناسی وساختارگرائی، وارد مرحله نوینی گشت که به عناصر داستان وشیوههای روایت میپرداخت وکمتر به موضوع «نگرش هنری» داستان اهمیت میداد. نگرش هنری تجربه منحصر بفرد نویسنده از پیچیدگیهای زندگی است که منجر به «شناخت داستانی» میشود تا خواننده با درک آن از داستان لذت ببرد و بینش نوی را تجربه کند. سید بحراوی در کتاب «الانواع النثریة فی الادب العربی المعاصر (اجیال وملامح)» با معرفی آثاری گوناگون ازنویسندگان دنیای عرب، میکوشد تا با رهایی از چهارچوب تحلیلهای از پیش تعین شده، تجربه بشری راوی را که معادل با تجربه زبانی نویسنده است، تحلیل کند. وی این تجربه را که برآمده از محیط عربی است، «ماهیت صورت» (محتوی الشکلThe content of the Form) نامید که با رهایی از وابستگی ذهنی به غرب در پی ارائه یک بینش هنری از تجربه انسان عربی است. آیا روش تحلیل وی در گونههای نثری نوآوری دارد؟ و آیا میتوان از آن برای درک داستان بهره برد؟ آیا این کتاب نقدی در رسیدن به این هدف موفق بوده است؟ با روش تحیلی – توصیفی وباتکیه بر روش تحلیل محتوای کمی وکیفی، میتوان نتیجه گرفت که مساله کتاب «گونههای نثر ادبی معاصر»، نه تحلیل ساخت عناصر داستانی و روایت، بلکه درک زیباشناسانه روایت از تجربه بشری انسان عربی، با ارائه بینش هنری نهفته در شبکه عناصرداستانی است تا ضمن تبیین ویژگیها و روش تحلیل آن، نمونه داستانهایی را که دارای محتوای ساخت داستانی با هویت عربی هستند، معرفی کند.
خلاصه ماشینی:
آيـا روش تحليـل وي در گونـه هاي نثـري نـوآوري دارد؟ و آيـا ميتوان از آن براي درک داستان بهره برد؟ آيا اين کتاب نقـد در رسـيدن بـه ايـن هـدف موفـق بـوده اسـت ؟ بـاروش تحيلي– توصيفي و بـا تکيـه بـر روش تحليـل محتـواي کمـي و کيفـي ، مـيتـوان نتيجـه گرفـت کـه مسـئلۀ کتـاب «گونه هاي نثر ادبي معاصر»، نه تحليل ساخت عناصـر داسـتاني و روايـت بلکـه درک زيباشناسـانۀ روايـت از تجربـۀ بشري انسان عربي با ارائۀ بينش هنـري نهفتـه در شـبکۀ عناصرداسـتاني اسـت تـا ضـمن تبيـين ويژگي هـا و روش تحليل آن، نمونه داستانهايي را که داراي محتواي ساخت داستاني با هويت عربي هستند، معرفي کند.
اين ناهماهنگي بين عنوان و متن در نگاه نخست ممکن است خواننده را سردرگم کند و نويسنده را متهم سازد که عنوان مناسبي نيافته است ؛ ولـي درک اصـطلاح محتـوي الشکل (ماهيت صورت ) نشـان مـي دهـد کـه منظـور نويسـنده نـه معنـاي هميشـگي گونه هاي نثر بلکه سبک ها و شگردهاي نوشتاري داستان نويسان دنياي عـرب اسـت که چگونه با شگردها و شيوههاي گوناگون (شکل : صورت ) جريانهـا و انديشـه هـا و حوادث تاريخي و اجتماعي دوران معاصر جهان عرب را (محتـوا: ماهيـت ) بـا نگـرش هنري منعکس کرده اند.