چکیده:
زمینلغزشها مخاطرات طبیعى مهمی برای فعالیتهای انسانی هستند که اغلب سبب از دست رفتن منابع اقتصادی، خسارات به اموال و تأسیسات، خسارات جانی و تخریب مناظر طبیعی میشوند. تهیه نقشه حساسیت به زمینلغزش گام بزرگی در مدیریت خطر است. مدلهای مختلفی جهت پهنهبندی خطر زمینلغزش ارائه شده است که در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺎرآﯾﻰ دو ﻣﺪل، آماری رگرسیون چندمتغیره (رگرسیون لجستیک) و مدل احتمالاتی فاکتور قطعیت (CF ) در ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﯿﺰ بقیع نیشابور ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻄﺮات زﻣﯿﻦﻟﻐﺰش، ﻣﺪل ﺑﺮﺗﺮ جهت پهنهبندی اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدد. تعداد 44 ﻣـﻮرد لغزش داﻣﻨﻪای، در ﻣﻨﻄﻘﻪ با بررسی میدانی شناسایی و ﺑﻌﺪ از اﺻﻼح و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ، ﻧﻘﺸﻪی ﭘـﺮاﻛﻨﺶ زﻣـﻴﻦ ﻟﻐـﺰشﻫـﺎ در ﻣﺤـﻴﻂ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻃّﻼﻋـﺎت جغرافیایی تهیه و رقومی شدند. در اداﻣﻪ، ﺑﺮاﺳﺎس 10 معیار مؤثر بر زمینلغزش شامل ارتفاع، شیب، جهت دامنه، لیتولوژی، فاصله از گسل، شاخص پوششگیاهی، کاربری اراضی، بارش، فاصله از جاده و فاصله از رودخانه و ﺑﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪی ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻋﻮاﻣـﻞ و ﺗﻠﻔﻴـﻖ آنﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻧﻘﺸـﻪی زﻣﻴﻦ ﻟﻐﺰشﻫﺎ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧﺮم اﻓﺰار10.2ARC GIS و SPSS و روشهای مذکور، ﻧﻘﺸﻪی ﭘﻬﻨـﻪﺑﻨـﺪی وﻗـﻮع زﻣﻴﻦ ﻟﻐﺰش در 5 رده خطر تهیه ﮔﺮدﻳﺪ. جهت ارزیابی کارایی و انتخاب مدل مناسب برای پهنهبندی خطر زمینلغزش از روش شاخص زمینلغزش (Li) استفاده گردید. بر اساس این شاخص، در روش فاکتور قطعیت 32/92 درصد و در روش رگرسیون لجستیک35/60 درصد زمین لغزشها در طبقههای خطر زیاد و خطر خیلی زیاد اتفاق افتادهاند. بنابراین روش فاکتور قطعیت برای منطقه مورد مطالعه مطلوب تشخیص داده شد. نتایج نشان میدهد که عامل شیب، لیتولوژی و ارتفاع مهمترین عوامل موثر در وقوع زمینلغزشهای منطقه مورد مطالعه میباشند. نتایج این مطالعه میتواند در مدیریت خطر زمینلغزش و عوامل تشدید کننده مفید باشد.
Landslides are major natural hazards for human activities that often lead to loss of economic resources, damage to property and infrastructure, loss of life and destruction of natural landscapes. Landslide Susceptibility Mapping is a major step in risk management. Various models have been proposed for landslide hazard zonation that In this study, the efficiency of two models, multivariate regression analysis (logistic regression) and probabilistic model Certainty Factorin Nishapur Baghi basin was compared to the mapping of landslide risks, the best model for zoning be selected. 44 landslides Identify to in the region of case study and after correction and final approval, the landslide distribution map was prepared in GIS environment and were digitized. Then, based on 10 criteria contributing to landslides, including elevation, slope, aspect, lithology, faults, Pvshshgyahy index, land use, precipitation, distance from the road and away from river and with the map of each factor and integrate them with maps of potential landslides and using software and SPSS 10.2 ARC GIS and the methods, landslide hazard zoning map was prepared in 5 categories. The evaluate and select appropriate models for landslide hazard zonation was used landslide index (Li). Based on this index, the Certainty Factorof 92.32% and logistic regression 60.35 percent landslide occurred in the class’s high risk and very high risk. Certainty Factormethod was identified suitable for the study area. The results show that slope, lithology and height are the most important factors in the occurrence of landslides in the study area. The results of this study can be useful in the management of the risk of landslides and aggravating factors.
خلاصه ماشینی:
عابديني و همکاران (1393) در تحقيقي به شناسايي عوامل مؤثر بر وقوع زمين لغزشهاي شهرستان بيجار و ارزيابي مناطق داراي پتانسيل زمينلغزش جهت تهیۀ نقشۀ پهنهبندي با استفاده از مدل آماري رگرسيون لجستيک پرداختند.
جهت تهیه لایه کاربری اراضی، پس از تهیۀ تصاویر رنگی کاذب (باندهاي 4،3،2) از داده هاي رقومی ماهواره لندست ETM+) 7) مربوط و با کمک نمونههاي تعلیمی و استفاده از روش طبقهبندي، بیشینه احتمال کــاربــري اراضی حوضه بقيع تهیه شد؛ همچنين براي تهیۀ نقشۀ پراکنش زمينلغزشها، ابتدا مختصات زمينلغزشها ثبت و نقشه پراکنش زمينلغزش ها (تعداد 44 زمينلغزش) توسط نرمافزار Arc GIS رقومي و وارد سيستم اطلاعات جغرافيايي شد تا در تعيين عوامل مؤثر در وقوع زمينلغزشها براي تلفيق با نقشههاي ديگر استفاده شود.
در مورد مطالعه حساسيت زمين لغزش، هدف رگرسيون لجستيک يافتن بهترين مدل برازش براي بيان رابطه بين وجود يا عدم وجود لغزش (متغير وابسته) و مجموعهاي از پارامترهاي مستقل مانند شيب، جهت شيب و سنگ شناسي ميباشد و بر اساس رابطه زير بيان ميشود (Ayalew and Yamagishi, 2005: 15-31).
- شاخص زمين لغزش شاخص زمينلغزش حهت ارزيابي کارايي دو روش پهنهبندي مورد استفاده قرار ميگيرد که بهصورت رابطه (5) تعريف شده است (Van Westen & Soeters,1996:45).
براي اين منظور، نقشه جهت شيب منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل ارتفاعي رقومي در 5 طبقه تهيه گرديد (شكل 5) كاربري اراضي: چگونگی کاربري اراضی در وقوع پدیده زمین لغزش مؤثر است.
نتايج حاصل از اجراي مدل رگرسيون لجستيک جهت ارزيابي مهمترين عوامل مؤثر در رويداد زمينلغزش حوضه آبخيز بقيع در جدول (4) نشان داده شده است.
در اين پژوهش، براي تهيه نقشه خطر زمين لغزش از دو مدل آماري فاکتور قطعيت و رگرسيون لجستيک استفاده شد.
پهنهبندي خطر وقوع زمين لغزش با استفاده از روش رگرسيون لجستيک (مطالعه موردي: حوضه دز عليا).