چکیده:
حاکمان صفوی در پی رقابت با حکومت عثمانی و در جهت ایجاد توازن قدرت به گسترش رابطه با سایر کشورها پرداختند، این تعاملات بر جریان زندگی اجتماعی جامعه ایرانی تأثیر بسزایی گذاشت. جایگاه اجتماعی زنان ایرانی بهبود یافته و زنان نقش برجستهای در حوزههای سیاسی و فرهنگی پیدا کردند. در نگارگری ایرانی نیز متأثر از این جریان، نگاره زنان متحول شد و تصاویر زنان که تا قبل از آن به عنوان عنصر مکمل ارائه میشد به صورت نگارههای تک برگی مصور شد. رضا عباسی از بزرگترین نگارگران صفوی و از پیشگامان نگارههای تکبرگی است. در آثار وی زنان به صورت مستقل حضور یافته و مردان به عنوان عناصر فرعی اثر تصویر گشتهاند. مقاله حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای دادههای تصویری و متنی انجام گرفته در پی دستیابی به مشخصههای تصویر زن در آثار رضا عباسی است. برآیند مقاله نشان از آن دارد که تصویرگری زنان در آثار وی به صورت مستقل و به منظور نمایش زنانگی و تأکید بر جنبه جنسیتی آنها انجام شده است.
Seeking to compete with the Ottoman regime and in order to balance the power, Safavid rulers expanded relations with other countries, and these interactions affected the social life of Iranian society deeply. The social status of Iranian women improved and women had become prominent in the political and cultural spheres. The image of women has also been affected by this process in Iranian painting (miniature), and they, which were presented as complementary elements previously, had become the single or main element of the miniatures. Reza Abbasi is one of the greatest Safavid miniaturist and one of the pioneers of single-miniatures. In his work, women have been illustrated independently and men have been depicted as sub-elements. The present paper through a descriptive-analytic method and based on visual and textual data, is aimed at achieving the characteristics of woman's portraits in Reza Abbasi's works.
خلاصه ماشینی:
ظاهر امر نشان از سیاست کلی حاکمان صفویه در این مورد دارد چنان که زنان شاه اسماعیل به نـام هـای بهروزه خانم و تاجلی خانم هر دو در جنگ چالدران حضور داشته اند، اما در منابع صـفوی تنها از تاجلی خانم یاد شده که زمان بازگشت به اردو زخمی بوده اسـت و هـیچ نـامی از بهروزه خانم نیست ، آن چنان که در منابع عثمانی – آن هم به شکل گسترده آمده است وی در جریان جنگ اسیر می شود و تـلاش هـای شـاه اسـماعیل بـرای رهانـدن او بـی نتیجـه می ماند_( فلسفی ، ١٣٤٢، ١١٨-١١٣) و این در حالیست که در نوشته های افراد غیر ایرانـی تشریح دقیق تری از جامعه زنان ایرانـی صـورت پذیرفتـه ، ایـن نوشـته هـا در مقایسـه بـا نگاره های این دوران و مقایسه مابین تصویر و نوشته ، به واقعیت زنـان ایرانـی نزدیـک تـر بوده است .
اما در مجموع از حضور زن ایرانی در جامعه صفوی با متانت و وقار یاد شده است یه خصوص در زمان شاه عباس اول ، به جهت توسـعه در اکثـر امـورات کشـوری زنـان نیـز وضعیت مطلوب تری پیدا می کنند پوشش زنان از مواد با کیفیت و با طرح های زیبا و تنوع رنگ زیاد تهیه می شود و اغلب زنان از زیورالات گران بها استفاده مـی کننـد تـا جـایی کـه بسیاری از سیاحان و نمایندگان خارجی با مشاهده وضعیت زنان ایرانی ، زبـان بـه تحسـین گشوده اند ( بیطرفان ، ١٣٩٣،٢).