چکیده:
با توجه به اهمیت آگاهی از رفتار مخاطره آمیز کشاورزان برای سیاستگذاری مفید در بخش کشاورزی، در مطالعه حاضر، با استفاده از روش تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره، درجه ریسک گریزی مطلق کشاورزان در گهرباران ساری تعیین شد و سپس، رابطة آن با خصوصیات اقتصادی- اجتماعی کشاورزان مورد مطالعه قرار گرفت. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 250 کشاورز منطقه مورد مطالعه جمع آوری شد. نتایج مطالعه نشان داد که اکثر کشاورزان در طبقه ریسک گریزی زیاد جای میگیرند و از میان خصوصیات اقتصادی- اجتماعی کشاورزان (نظیر سن، تحصیلات، مساحت زمین، تعداد اعضای خانواده، درآمد زراعی، سهم فعالیت زراعی از کل درآمد، مالکیت زمین، وام و تجربه کشاورزی)، متغیرهای درآمد زراعی، سهم فعالیت زراعی از کل درآمد و تعداد اعضای خانواده رابطه مثبت و متغیرهای مساحت زمین و وام رابطه منفی با درجه ریسک گریزی مطلق کشاورزان دارند. از آنجا که درجه ریسک گریزی بیشتر کشاورزان نماینده بالا بود، بحث مدیریت ریسک بسیار حائز اهمیت مینماید. اقداماتی مانند کشت اشتراکی، تنوع تولید، کنترل جمعیت از سوی کشاورز و راهکارهایی همچون گسترش تعاونیها، گسترش اعتبارات، قیمت تضمینی، بیمه و راه اندازی و توسعه بازارهای آتی از سوی سیاستگذاران از جمله پیشنهادهای مطالعة حاضر بود.
Given the importance of understanding the agricultural risk behavior for useful policy making in agriculture, this study aimed at determining the degree of absolute risk aversion of farmers in Goharbaran region of Sari County in Iran using multi criteria decision making (MCDM) analysis. Then, the relation between the degree of risk aversion of the farmers and their socio-economic characteristics were investigated. Required data were collected through questionnaires and interviews with 250 farmers in 2014. The study results showed that majority of the farmers belonged to the group with high level of risk averse; and among their effective socio-economic characteristics (including age, education, farm size, family size, agricultural income, percentage of income from farming, land ownership, farming experience and loan), the variables of agricultural income, percentage of income from farming and family size were positively and farm size and loan negatively correlated with the absolute degree of risk aversion of the farmers. Considering the high degree of risk aversion among majority of the studied farmers, the risk management would seem to be highly important. Therefore, a number of measures like common cultivation, product diversification and population control by the farmers themselves and strategies such as development of cooperatives, credit expansion, guaranteed prices, insurance and establishment and development of futures markets by policy makers were suggested.
خلاصه ماشینی:
نتايج مطالعه نشان داد که اکثر کشاورزان لهستاني ريسک گريزند و عامـل اصلي ريسک در اين منطقه خشکسالي است ؛ همچنين ، يکي از مهم ترين روش هاي مقابلـه بـا ريسک ، بيمه محصولات بوده و توسعه برنامه هاي آموزشي براي افزايش آگـاهي کشـاورزان نيز ضروري اسـت .
از ايـن رو، در تحقيـق حاضـر، بـا بـه کـارگيري روش تصـميم گيـري چنـدمعياره ، درجـه ريسک گريزي مطلق کشاورزان منطقه گهرباران محاسبه و عوامل اقتصادي - اجتماعي مـؤثر بـر آن بررسي شده است .
1. Multi-Attribute Utility Theory (MAUT) ۵١ بنـابراين ، مطلوبيـت هـاي حاصـل از n مشخصـه از آلترناتيوهـاي متفـاوت در يـک تـابع مطلوبيـت به صورت رابطه (٢) کمي مي شوند (٢٠٠٧ ,Shajari and Torkamani): (رجوع شود به تصویر صفحه) (2) که در آن ، تابع مطلوبيت چندمشخصه اي و مشخصه هاي مورد توجه تصميم گيرنده است .
چنان که پيش تر نيز گفته شد، در مطالعه حاضر، براي تصميم سازي هاي بهره بـرداران ، دو هدف کلي به شرح زير در نظر گرفته شده است : الف ) حداکثرسازي سود ناخـالص کـل ١ (TGM): سـود ناخـالص حاصـل از توليـد هـر (رجوع شود به تصویر صفحه) محصول ( ) از تفاضل درآمد هر کدام از محصولات در هکتار از هزينه هـاي متغيـر مربـوط به دست مي آيد.
در نهايت ، با توجه به ضريب ريسک گريزي مطلق معرفـي شـده توسـط ارو (١٩٦٥ ,Arrow) و پرات (١٩٦٤ ,Praat)، مي تـوان ضـريب ريسـک گريـزي مطلـق ( ) را بـه صـورت رابطـه (١٥) (رجوع شود به تصویر صفحه) محاسبه کرد: (رجوع شود به تصویر صفحه) (15) همچنين ، عوامل مختلف بر رفتارهاي ريسکي کشاورزان تأثيرگذار اسـت کـه اطـلاع از آنها نقش بسيار مهمي در سياست گذاري ها دارد.