چکیده:
پرسش از معنای زندگی، از مهمترین سوالات انسان است. ویکتور فرانکل در مکتب خویش که «معنادرمانی» نامیده میشود، کوشیده است به این پرسش اساسی پاسخ دهد. وی بر آن است به فرد بیاموزد که معنای زندگی خویش را دریابد و از رخوت و خلا وجودی بیرون آمده و سرچشمههای زلال زندگی را ادراک کند. فضایل اخلاقی یکی از سرچشمههای زلال زندگی و از ارکان اساسی سعادت بشر و مایۀ تعالی و تکامل مادی و معنوی است. بزرگان ادب فارسی، غالب شاهکارهای خود را با بهرهگیری از فرهنگ اسلامی و آموزههای قرآنی خلق کرده و کوشیدهاند تا مخاطب را بهسمت فضایل اخلاقی در پرتو معنابخشی به زندگی رهنمون سازند. قناعت از جمله فضایل اخلاقی مهمی است که شاعران هرکدام بهشیوهای بدان اشاره کردهاند. مولوی و سعدی از جمله شاعرانی هستند که به گواهی آثارشان، نظرگاهی دینی و تربیتی دارند و از همین روی است که آشنایی با آیات و روایات و تسلط بر آموزههای دینی را در آثارشان قابل ستایش میبینم. سعدی در بوستان، فقط به توصیف افراد قناعتپیشه اکتفا نکرده است، بلکه ضمن ارائۀ بابی با عنوان قناعت، نمونهای از حکایات و تمثیل را برای روشنگری خوانندگان و تاثیر کلام و بیان نصایح ذکر میکند. مولوی نیز در مثنوی معنوی، ضمن ستودن قناعت به مذمت حرص و طمع میپردازد و میکوشد تا با از بین بردن رذایل، زمینۀ کسب فضایل را برای مخاطب فراهم سازد. در این راستا، مکتب معنادرمانی به مولفههایی چون رنج، جزء جداییناپذیر زندگی، محور کوشش و پاداش، وسعت نظر برای معنایابی، انسانساز بودن و پاسخی به معنای زندگی و شناخت خداوند اشاره دارد. تطبیق مولفههای حاکم بر جایگاه قناعت در متون یادشده و مولفههای مستخرج از مکتب معنادرمانی، منتج به شکلگیری الگویی تربیتی گردید.
خلاصه ماشینی:
واکاوي تطبيقي جايگاه قناعت در مثنوي معنوي مولوي و بوستان سعدي با تأملي در ديدگاه مکتب معنادرماني و ارائۀ الگويي از آن دکتر حسنعلي بختياري نصرآبادي - حسين دولتدوست - دکترمحمدحسين حيدري - دکتر محسن محمديفشارکي چکيده پرسش از معناي زندگي، از مهم ترين سؤالات انسـان اسـت .
ازاين رو، نگارندگان با توجه به خلأ مطالعاتي در اين زمينه ، بر آن شدند با مطالعـۀ عميـق مثنوي معنـوي و بوسـتان و بهـره گيـري از گنجينـۀ ادب فارسـي و مـروري مختصـر بـر مؤلفه هاي ديدگاه مکتب معنادرماني، شاخص ها و مفاهيم مرتبط بـا آن هـا را اسـتخراج و ضمن طبقه بندي، الگويي ارائه دهند.
شاخص ها و مفاهيم مرتبط با جايگاه قناعت بـر اسـاس انديشـه هـاي مولـوي و سعدي در متون منتخب (مثنوي معنوي، بوستان )، با تأمل در مؤلفـه هـاي مـرتبط ديـدگاه مکتب معنادرماني کدام اند؟ ب : الگوي تربيتي حاکم بر اين مفاهيم و مؤلفه ها، با بسط حوزه هاي يادگيري چگونـه است ؟ ١ـ٢.
پيشينۀ پژوهش تاکنون دربارة مولوي و سعدي و نوع نگرش عرفاني، تربيتي و اخلاقي آن ها پژوهش هـاي بسياري صورت گرفته ، اما پژوهشي که به طور ويـژه بـه واکـاوي جايگـاه قناعـت در مثنـوي معنوي و بوستان و مکتب معنادرماني و ارائۀ الگوي تربيتي از آن بپردازد، انجـام نشـده اسـت ؛ لذا پژوهش حاضر در نوع خود نخستين گام محسوب ميشود.
با واکاوي جايگاه قناعت در مثنوي معنوي مولوي و بوسـتان سـعدي و تـأملي در مؤلفه هاي مرتبط در مکتب معنادرماني و تجميع کدهاي گوناگون و استخراج مؤلفـه هـاي مشترک، بستري مناسب براي ساخت يک الگوي تربيتي فراهم شد.