چکیده:
امروزه، تجارت خارجی یکی از عوامل مهم و موثر در توسعه اقتصادی بوده و به نوعی موتور محرکه اقتصاد کشورها محسوب میشود. یکی از ابعاد مهم تجارت خارجی، واردات کالا است که در کشورها نیز سهم بالایی در سبد تجاری و نیز نقش مهمی در تحقق درآمدهای مالیاتی، رونق تولید و صنعت و کسب و کار دارد. از طرفی یکی از آسیبهای جدی این حوزه، واردات غیررسمی یا ورود کالای قاچاق به کشور است که سهم بالایی نیز نسبت به کل واردات قانونی دارد. از این رو پژوهش حاضر به دنبال بررسی تاثیر تسهیل واردات رسمی کالا بر پیشگیری از ورود کالای قاچاق (واردات غیررسمی) مبتنی بر مولفههای شاخص تجارت فرامرزی (میزان هزینه، تعداد اسناد و زمان واردات کالا) مدل بانک جهانی بوده است. این پژوهش، تحقیقی کاربردی است که به روش توصیفی همبستگی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل مدیران و کارشناسان ارشد ذی ربط ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ریاست جمهوری و برخی دستگاههای موثر وعضو آن نظیر اتاق بازرگانی ایران، سازمان توسعه تجارت، گمرک جمهوری اسلامی ایران، وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده است. حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران، 150 نفر محاسبه شد. این نمونهها با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی گزینش شدند. بهمنظور گردآوری دادهها از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است که روایی آن با استفاده از روش دلفی، مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن نیز با محاسبه آلفای کرونباخ، تایید شد. دادههای گردآوری شده در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی، تجزیه و تحلیل شدند. جهت آزمون فرضیهها، از روش مدلیابی معادلات ساختاری و نرمافزار AMOS، استفاده شد. یافتههای حاصل از تجزیهو تحلیل چهار فرضیه این پژوهش، حاکی از آن است که تاثیر تسهیل واردات رسمی و مولفههای آن (زمان، هزینه و اسناد) تاثیر مثبت و معناداری بر پیشگیری از ورود کالای قاچاق به کشور دارد.
خلاصه ماشینی:
از این رو پژوهش حاضر به دنبال بررسی تأثیر تسهیل واردات رسمی کالا بر پیشگیری از ورود کالای قاچاق (واردات غیررسمی) مبتنی بر مؤلفههای شاخص تجارت فرامرزی (میزان هزینه، تعداد اسناد و زمان واردات کالا) مدل بانک جهانی بوده است.
در این پژوهش، ضمن تبیین ورود کالای قاچاق به کشور و وضعیت میزان و ترکیب واردات قانونی، به بررسی تأثیر تسهیل واردات رسمی کالا بر پیشگیری از ورود کالای قاچاق مبتنی بر مؤلفه های شاخص تجارت فرامرزی موجود در مدل بانک جهانی (ابعاد فرآیند، زمان، میزان هزینه و تعداد اسناد مورد نیاز واردات کالا) میپردازیم.
از سوی دیگر دستیابی به میزان تأثیرگذاری مؤلفه های شاخص تجارت فرامرزی (زمان، هزینه و اسناد) در بعد واردات رسمی کالا بر کاهش ورود کالای قاچاق به کشور (واردات غیررسمی) و در نتیجه ارایه راهکارهای بهبود و تسهیل تجارت فرامرزی برای ارتقای جایگاه بین المللی جمهوری اسلامی ایران از اهداف اصلی این پژوهش است .
روش تجزیه و تحلیل ، روش مدلیابی معادلات ساختاری واستفاده از نرمافزارهای AMOS و SPSS بوده و برآورد حجم قاچاق کالا از 4 روش اختلاف آمار تجارت خارجی با کشورها، درصد کشفیات، شکاف عرضه و تقاضا و تا حدودی اقتصاد سنجی انجام شده و اطلاعات واردات کالا نیز بر اساس ثبت آماری انجام شده در سازمان توسعه تجارت و گمرک جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته و با استناد به مدل مؤلفههای شاخص تجارت فرامرزی DOING BUSINESS بانک جهانی فرضیهها بررسی و نتیجه اعلام گردیده است.