چکیده:
این مقاله به معرفی و ارزیابی معجم های موضوعی قرآن می پردازد. نویسنده نخست از ضرورت معجم موضوعی سخن گفته سپس اهداف معجم نویسی موضوعی را مطرح می کند. آنگاه پیشینه معجم های موضوعی را به صورت فشرده بررسی می کند و سپس معجم ها و فرهنگ های موضوعی قرآن را که به زبان عربی و فارسی منتشر شده است به صورت جداگانه بررسی و ارزیابی کرده نقاط قوت و ضعف آنها را بیان می کند و در پایان به ارزیابی «فرهنگ قرآن» فراهمآمده توسط آیت الله هاشمی رفسنجانی و پژوهشگران مرکز فرهنگ و معارف قرآن پدراخته و ویژگی های ممتاز آن را توضیح می دهد.
The present article introduces and evaluates topical lexicons of the Qur'an. The writer starts with a discourse on the importance of topical lexicons and goes on to deal with the goals of writing such lexicons. Then, he concisely studies the past records of topical lexicons, makes separate assessments of the topical lexicons and dictionaries of the Qur'an published in Arabic and Persian, and introduces their strengths and weaknesses. Finally, he makes an assessment of Farhang-i Qur'ān (topical lexicon) compiled by Ayatollah Rafsanjānī and the researchers of The Center for Qur'an Lexicon, and explains its outstanding features.
خلاصه ماشینی:
"آیههای زندگی (1) حسین اسکندری این مجموعه که هر جلدی برای هدف ویژه تهیه شده است، بدین ترتیب سامان یافته است که ذیل هر مطلب آیه ای را مطرح و با توضیح اجمالی به تبیین مباحث می پردازد مثلا جلد اول آن طرحی سراسری برای حفظ و درک مفاهیم 313 موضوع اعتقادی اخلاقی اجتماعی اقتصادی از قرآن کریم است که شامل شناخت، خداشناسی، جهان شناسی مرگ و برزخ و قیامت، قرآن شناسی، پیامبران، امامت و ولایت امام مهدی، حکومت اسلامی، انسان شناسی انسان و دشمنان می باشد.
) جزء هفتم اهل الکتاب جزء هشتم العلوم فی القرآن جزء نهم بیت الله الحرام جزء دهم خیرالدعاء ما جاء فی کتاب الله موضوعات آورده شده بسیار کلی است مثلا در جزء «فرایض» باب اول صلاة است که دو فصل دارد یکی عنوان صلاة و دیگر وضوء و تیمم یا در فصل «ایمان به ملائکه» آیات بسیاری راجع به ملائکه آمده که موضوع ایمان در آنها نیست و تنها آیات را به ترتیب سورههای قرآن ردیف کرده است.
دسته بندی آیات در موضوعات خود تحت 18 فصل به قرار زیر ارائه گردیده: 1 - اصول دین 2 - فروع دین 3 - مسائل اقتصادی 4 - مسائل تربیتی 5 - مسائل حقوقی 6 - مسائل خانواده 7 - مسائل فرهنگی 8 - اجل معین مرگ 9 - امتحان و آزمایش مرگ 10 - آمرزش، استغفار، توبه، عبادت 11 - ایمان و دین 12 - خدا 13 - خلقت 14 - دنیا، مکنت 15 - سرنوشت 16 - سوگند، نذر 17 - قرآن 18 - گمراهی ها در این اثر به رغم اینکه دستهبندی خوبی ارائه شده است، اما در آوردن آیات استقراء کامل صورت نگرفته است چنانکه نسبت به موضوعات نیز جامع نیست."