چکیده:
شفاعت یکی از موضوعاتی است که به علت تحقیق نکردن و تاویل نادرست آیات قرآن، باعث گمراهی عده ای شده است. در این مقاله سعی بر آن است که بحث شفاعت مورد تحلیل دقیق قرار گیرد و حقیقت آن روشن شود. نگارنده، نخست شرح لغوی و اصطلاحی شفاعت آمده است. در بخش بعد به بررسی دقیق بحث شفاعت در آخرت، با استفاده از آیات قران پرداحته است. سپس شفاعت در دنیا را که به شفاعت تکوینی که همان اسباب و مسببات است و شفاعت حسنه و شفاعت سیئه که به ترتیب، واسطه در امور خیر و واسطه در امور ناصواب است، تقسیم شده اند، بررسی کرده است. در بخش بعدی بحث، شبهات شفاعت را مطرح کرده و در قسمت پایانی، نظرات اندیشمندان مسلمان و عقاید آنها را در مورد شفاعت بازنگری کرده است. حاصل بحث: شفاعت راه تربیتی است که باعث جرات بر گناه نمی شود، و جریان فیض الهی، برای بندگانی است که به خود ستم کرده اند.
خلاصه ماشینی:
(گروه مومنین به آخرت) وَ ذَرِ الَّذينَ اتَّخَذُوا دينَهُمْ لَعِباً وَ لَهْواً وَ غَرَّتْهُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ ذَكِّرْ بِهِ أَنْ تُبْسَلَ نَفْسٌ بِماكَسَبَتْ لَيْسَ لَها مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفيع (انعام/70) و واگذار كسانى را كه دين خود را بازيچه گرفتند، و زندگى دنيا مغرورشان كرده و پند ده آنان را به قرآن، مبادا گرفتار شود نفسى به آنچه كسب مىكند در حالى كه نيست براى آن نفس به غير خدا دوستى و شفيعى فخر رازی در مورد این آیه گفته است : که هر گونه عوض و فدیه ای از آنها پذیرفته نخواهد شد.
(فخر رازی، 1420ق، ج13، ص24)؛ همچنین گفته شده: خداوند فرموده : برای این نفوس به جز خدا سرپرست و دوستی و شفیعی که آنها را در آخرت شفاعت کند ، نیست و هر فدیه ای بیاورند از آنها پذیرفته نمی شود.
(سلطان علی شاه، 1408ق، ج4، ص218) در آیه فوق خداوند با دلیل عقلی، یادآوری می کند که اگر فرض کنیم که شفیع وجود داشته باشد و شفاعت کند، برای دو گروه کافر و مشرک سودی نمی تواند داشته باشد، زیرا آنها همه پیوند های خود را با خداوند بریده اند.
(ابن عربی، 1422ق، ج2، ص34)؛ «در روز قیامت هیچکس نمی تواند شفاعت کند مگر کسی که از خدای رحمان اجازۀ شفاعت گرفته باشد و این افراد، مسلمینی هستند که خداوند از آنها راضی است، بخاطر اینکه آنان گفتند لا اله الا الله و این معنی فرموده خداوند است که از گفتارآنان راضی است و این دلیل بر این است که غیر مومنین نمی توانند شفاعت کنند.