چکیده:
به موجب قانون اساسی و قانون مدیریت خدمات کشوری، یکی از وظایف حاکمیتی دولت جمهوری اسلامی، حفاظت از میراث فرهنگی کشور است. یکی از راه های حفاظت از این میراث، ثبت آثار ارزشمند به لحاظ تاریخی و فرهنگی در فهرست آثار ملی است. در ایران، ما شاهد قوانین و مقررات گوناگون و پراکنده ای در زمینه ی حفاظت و ثبت آثار تاریخی از صدر مشروطیت تاکنون هستیم و تاکنون در کشور ما پژوهشی مستقل درباره ی ابعاد مختلف حقوقی ثبت آثار تاریخی از جمله تکلیف دولت در این زمینه، معیارها، مراحل و آثار حقوقی آن صورت نگرفته است. در این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای به این پرسش پاسخ داده شده است که ابعاد مختلف حقوقی ثبت آثار تاریخی در فهرست آثار ملی چیست ؟ ثبت آثار تاریخی توسط دولت، یکی از صلاحیت های تکلیفی دولت است که آن را به موجب یک تصمیم اداری یکجانبه و پس از طی فرآیندی قانونی انجام می دهد. ثبت یک اثر، حقوق، تکالیف و محدودیت هایی را برای صاحب اثر ثبت شده ی عمومی، دولتی و خصوصی از جمله درباره حفاظت و انتقال، آن اثر به همراه دارد.
According to the Constitution and the Civil Service Management Law, one of the sovereign tasks of the Islamic Republic of Iran is to protect the country's cultural heritage. One way of preserving this heritage is to record valuable historical and cultural monuments in the National Heritage List. In Iran, we are witnessing a wide variety of laws and regulations regarding the protection and registration of monuments from the date of the Constitutional Court, and so far in our country there is independent research on the legal aspects of the registration of monuments, including the government's obligations, criteria, Its legal steps and effects have not taken place. In this paper, using the descriptive-analytical research method and library data collection method, the question is what are the different legal aspects of registering historical monuments in the National Monuments List? State registration of monuments is one of the responsibilities of the government to execute it through a unilateral administrative decision and through a legal process. Registration of a monument has rights, obligations and restrictions on the holder of a public, public or private registered monument, including on the protection, transfer, removal and export of that monument.
خلاصه ماشینی:
طبق ماده ١٥ قانون حمايت از مرمت و احياي بافت هاي تاريخي فرهنگي مصوب سال ١٣٩٨، سازمان ميراث فرهنگي مکلف است ظرف مدت دو سال از تاريخ لازم الاجرا شدن اين قانون با بررسي و پايش هاي مقتضي، بناهاي واجد ارزش براي ثبت در فهرست آثار ملي و فهرست هاي ذيربط را رسما اعلام کرده و در اختيار عموم قرار دهد.
به موجب قوانين مصوب پس از قانون مدني، دفينه در صورتي از اموال مباح است که درزمرٔە آثار ملي و ميراث فرهنگي و مشمول قوانين مربوط نباشد وگرنه عتيقه (کاتوزيان ، ١٣٩٨، ص ١٦٨) و اثر تاريخي منقول به شمار آمده و بايد به دولت (وزارت ميراث فرهنگي) تسليم گردد؛ بنابراين ، با تصويب قانون اخير، مواد قانون مدني دربارٔە دفينه هاي درزمرٔە آثار ملي، اعتبار خود را از دست داده و نسخ شدهاست .
٣. ثبت آثار غيرمنقول نظامنامه سال ١٣١١، مراحل ثبت يک اثر را اين چنين ذکر ميکند: »ثبت يک عتيقه غيرمنقول يا مکاني که شامل يک عتيقۀ غيرمنقول است در فهرست آثار ملي از طرف رئيس اداره عتيقات به وزير معارف پيشنهاد ميش ود و وزير معارف ، لزوم يا عدم لزوم ثبت را تشخيص داده و در صورت اول دستور آن را صادر خواهد نمود وليکن ثبت وقتي قطعي و نتايج آن به ملک تعلق خواهد گرفت کهابلاغ رسمي به مالک مال شده و اگر مشاراليهاعتراضي به ثبت داشته باشد بهاعتراض او رسيدگي به عمل آمده باشد، مالک مال تا يکماه حق اعتراض خواهد داشت « (ماده پنجم نظامنامه ).