چکیده:
در چند سال گذشته دیدگاههای مختلفی در مورد توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران از طریق همگرایی در اتحادیه اقتصادی اوراسیایی مطرح شده است. برخی معتقد هستند، اتحادیه اقتصادی اوراسیایی به دلیل سابقه ارتباطات فرهنگی و اهمیت ژئوپلیتیک اعضای آن و همچنین ضرورت توسعه اقتصادی کشور از طریق همگرایی اقتصادی منطقهای باید مورد توجه سیاست خارجی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد. برخی دیگر معتقد میباشند، همگرایی با اتحادیه اقتصادی اوراسیایی میتواند، چالشهایی را برای ایران به همراه داشته و زمینه پیگیری سیاستهای توسعهگرایی بیشتر روسیه را فراهم آورد و در نتیجه با افزایش نفوذ سیاسی و اقتصادی روسیه در منطقه، ایران هر چه بیشتر گرفتار رقابت ژئوپلیتیک شود. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش دارد ﺗﺎ فرصتهای اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در همگرایی با اتحادیه اقتصادی اوراسیایی را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـــﯽ ﻗﺮار دﻫﺪ. پرسش اصلی اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ همگرایی جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیایی چه فرصتهای اقتصادی را برای کشورمان ایجاد خواهد کرد؟ و این ﻓﺮﺿﯿﻪ را به آزمون گذاشته است ﮐﻪ همگرایی مقدماتی ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیایی باعث خواهد شد، ضمن کاهش فشار تحریمی غرب، بسترهای لازم برای توسعه اقتصادی و تجارت خارجی ایران و بهره مندی از ظرفیتهای اقتصادی اتحادیه فراهم آید. یافتههای مقاله حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانهای، موید فرضیه مقاله است.
Over the past few years, various viewpoints have beenproposed about the Islamic Republic of Iran’s economic development through its convergence with the Eurasian Economic Union (EEU). Some scholars argue that the necessity of Iran’s economic developments by means of regional economic convergence should put the EEU’s records of cultural relations and its member states’ geopolitical importance at the focal point of Iran’s economic foreign policy consideration. Others believe that converging with the EEU could pose some challenges to Iran and pave the way for Russia’s expansionist policies resulting in its greater political and economic influence in the region that will entangle Iran in a geopolitical rivalry. This study attempts to analyze the economic opportunities of the Islamic Republic of Iran resulting from its convergence with the EEU to answer for the following question: What economic opportunities will the integration of the Islamic Republic of Iran with the EEU create? The author argues that the mentioned convergence will reduce the impact of western sanctions and prepare the ground for Iran’s and its neighbors’ economic development as well as their foreign trade expansion.
خلاصه ماشینی:
در همين چارچوب با توجه به اهداف اعلامي اتحاديه اقتصادي اوراسيايي و تأکيد روسيه بر ايجاد اوراسياي بزرگ ١ به عنوان مرکز جديد توسعه اقتصادي از طريق مشارکت و همکـاري با ساير کـشورها، جمهـوري اسـلامي ايـران ، موضـوع امـضاي موافقتنامـه تجـارت ترجيحـي ٢ بـا کشورهاي عضو اتحاديه اقتصادي اوراسيايي را در چند سال گذشته در دستورکار قرار داد و تهـران به کميسيون اقتصادي اوراسيايي ٣ پيشنهاد ايجاد يک منطقـه آزاد تجـاري ميـان ايـران و اتحاديـه اقتصادي اوراسيايي را مطرح نمود که از جانب اعضاي اتحاديه مورد استقبال قرار گرفت و سـرانجام پس از دو سال مذاکرات متعـدد و ارزيـابي کمـي و کيفـي اقـلام و ميـزان تعرفـه ترجيحـي آنهـا، موافقتنامه اي در اين زمينه در تاريخ ٢٧ ارديبهـشت ١٣٩٧ در شـهر آسـتانه قزاقـستان بـه امـضا رسيد (اينانلو، ١٣٩٨).
بـراي مثال در نظريه اقتصادي اتحاديه گمرکي به فوايد ناشي از همگرايي اقتصادي پرداخته شـده و اين امر توضيح داده مي شود که با حذف تعرفه هاي گمرکي کشورها ميان خود، اعمـال تعرفـه مشترک بيروني براي ساير کشورها و تشکيل «تجارت آزاد» در درون اتحاديـه ، تجـارت ميـان کشورهاي عضو فزوني مي يابد، هزينه توليد و عرضـه بـراي کـشورهايي کـه در زمينـه توليـد کالاي خاصي داراي مزيت نسبي هستند، افزايش مي يابد و در نهايت نتيجـه چنـين تجـارتي ، افزايش رفاه است .
وي اسـتفاده از ظرفيـت هـاي ايـران در زمينـه ترانزيـت و استفاده از ظرفيت ايران براي مبادلات تجاري کشورهاي عضو اتحاديه اقتصادي اوراسـيايي بـا هند و پاکستان و جنوب شرق آسيا را بسيار حائز اهميت مي داند و آن را يکي از عوامـل مهـم توسعه تجارت اوراسيايي و بـه تبـع آن همگرايـي اقتـصادي کـشورهاي منطقـه و خـارج دور ارزيابي مي کند (ايننانلو، ١٣٩٨).