چکیده:
این گفتار به معرفی مختصر کتاب العربیة العلویة و اللغة المرویّة؛ نوشتۀ محدث شیعی شیخ حرّ عاملی (1033 – 1104) میپردازد. این کتاب که تا کنون کمتر شناخته شده، بخشهایی از ادبیات عرب را بر اساس احادیث اهل بیت نگاشته است. در قسم اول، 39 باب از ابواب ادبیات عرب و در قسم دوم، 40 کلمه یا عبارت را بر مبنای احادیث شیعی توضیح میدهد. نگارنده پس از بیان تاریخچهای از دو دیدگاه ادیبان در بارۀ جواز یا عدم جواز استناد به احادیث در علوم ادبی، در بارۀ کتاب العربیة العلویة توضیح داده است و تنها نسخۀ خطی کتاب را که مبنای تحقیق کتاب است، شناسانده است. همچنین فهرست تفصیلی کتاب را آورده است تا درونمایۀ کتاب مشخص شود.
هذا المقال یتطرق الی تعریف موجز لکتاب الحر العاملی (1033-1104). هذا الکتاب الذی عرف اقل، تکتب فیه اجزاء من الادب العربی، بناء علیالروایات الواردة من اهل البیت علیهم السلام. یوضح الکاتب فی القسم الاول من الکتاب تسعا و ثلاثین بابا من ابواب الادب العربی و فی القسم الثانی، اربعین کلمة او عبارة بناء علی الاحادیث الشیعیة. یوضح الکاتب بعد القول عن رأیی الادباء حول الجواز او عدم جواز الاستناد الی الاحادیث فی العلوم الادبیة. تطرق الکاتب ایضا الی و عرف مخطوطة وحیدة للکتاب الذی هو مبنی تحقیق الکتاب. جاء الکاتب «العربیة العلویة» ایضاح حول کتاب بالفهرس التفصیلی ایضا حتی یبین موضوع الکتاب.
This article provides readers with a brief introduction to the book Al-Arabiya Al-'Alawiya wal-Lugha Al-Marwiya, written by the Shiite narrator Sheikh Hurr 'Ameli (1033-1104). This book which is known about a little has written parts of Arabic literature based on the hadiths of the Ahl al-Bayt. In the first category, 39 chapters of Arabic literature and in the second category, 40 words or phrases are explained based on Shiite hadiths. After stating the history of the two perspectives of writers on whether or not to recourse to hadiths in the literary sciences, the author explains about the book Al-Arabiya Al-'Alawiya wal-Lugha Al-Marwiya and introduces the only manuscript of the book, which is the basis of the research about the book. It also include the detailed content of the book to clarify the content of the book.
خلاصه ماشینی:
العربیة العلویة و اللغة المرویّة (کتاب) – کتابشناسی و نسخهشناسی؛ حرّ عاملی؛ ادبیات عربی؛ حدیث شیعی مقدمه در بارۀ زندگی و آثار محدث بزرگوار شیخ حرّ عاملی (8 رجب 1033–21 ماه رمضان 1104) بسیار نوشتهاند، تا آنجا که نیازی به تکرار نوشتههای پیشین نیست آثار گرانقدر و جاودانۀ او همچون وسائل الشیعة، الجواهر السنیة، اثبات الهداة، الفوائد الطوسیة، امل الآمل و کتابهای دیگر، صدها سال به مجالس و مراکز علمی مکتب اهل بیت روشنی بخشیده است.
کتاب العربیة العلویة یکی از آثار مکتوب و کمتر شناخته شدۀ شیخ حرّ عاملی است که در این گفتار در بارۀ آن توضیحاتی خواهد آمد.
کتاب العربیة العلویة نوشتۀ شیخ حرّ عاملی در این راستا قابل تذکر و توجه است که تا کنون کمتر به آن اشاره شده است.
(از جمله بنگرید: امل الآمل ج 1 ص 144، ریاض العلماء ج 5 ص 66، لؤلؤة البحرین ص 75، روضات الجنات ج 7 ص 99، الذریعة ج 14 ص 243 و چندین منبع دیگر) مؤلف در یکی از اجازات خود، ضمن اشاره به آثار خود، از این کتاب یاد میکند.
» متن این اجازه در پایان نسخهای از وسائل الشیعة آمده که به شماره 435 کتابخانه مدرسه نواب مشهد موجود است.
4. نسخه خطی کتاب نسخۀ منحصر این اثر ضمن مجموعهای به شماره 240 در کتابخانۀ فاضل خوانساری خوانسار موجود است (فهرست نسخههای خطی فاضل خوانساری، ج 1 ص 203 – 205).
فهرست نسخههای خطّی کتابخانه آية الله فاضل خوانساری (خوانسار - ايران): سيّد جعفر حسينی اشکوری، زير نظر حاج محمّد حسن فاضلی، انتشارات انصاريان - قم، ط1، 1416 هـ / 1374 ش.