چکیده:
ارتکاب جرم موضوعی صرفاً حقوقی نیست، بلکه سازهای اجتماعی- فرهنگی است که انسانها برمیسازند. هدف اصلی این مقاله، مطالعة برساخت اجتماعی جرمها در میان جوانان شهر رشت است. مطالعه با تکیه بر روش کیفی و نمونهگیری هدفمند از طریق مصاحبه های نیمه ساخت یافته انجام شده است. با توجه به منطق اشباع نظری، با ٣٠ نفر از جوانان ٢٠ تا ٣٥ ساله به صورت فردی مصاحبه صورت گرفت و سپس، مصاحبه ها بهشیوۀ تحلیلِ مضمون بررسی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بیشتر جوانان نمونة تحقیق در شهر رشت، تلقی مجرمانه را از برخی مقوله های فرهنگی از قبیل پوشش، آرایش، حرکات موزون (رقص)، داشتن ماهواره و دوستی-های اجتماعی را حذف کرده اند، اما اغلب آنها مواردی نظیر مصرف مواد مخدر، جرمهای مالی، نابرابری اجتماعی، دعوا و خشونت، و رعایتنکردن حق دیگران را جرم انگاشته اند. در کنار این دو روایت، برخی از این جوانان، که در مرحلۀ آستانگی (مرزی) قرار دارند، بعضی از مسائل اجتماعی از قبیل همباشی و مشروبات الکلی را جرم نمیشمارند، اما از جهتهای دیگری این مفاهیم را جرم قلمداد میکنند.
Crime is not merely a legal matter, but a social-cultural construction created by human beings. The main purpose of this article is study of social construction of crimes among young people in Rasht city. The study was conducted on the basis of qualitative approach through semi-structured interviews with a purposive sampling. Based on theoretical saturation 30 young adult of 20-35 years were interviewed. The interviews were analyzed based on thematic method of analysis. The results show that most of the youth have de-stigmatized some cultural categories such as violating hijab rules, make up, dance, having satellites and divorce. However, most of them still admit drug use, financial crimes, social inequality, failure to respect the rights of others and violence as a crime. Alongside these two narratives some young people are ambivalent about social issues such as cohabitation, alcoholic drinks and premarital relationship.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحقیق نشان داد که بیشتر جوانان نمونۀ تحقیق در شهر رشت ، تلقی مجرمانه را از برخی مقوله های فرهنگی از قبیل پوشش ، آرایش ، حرکات موزون (رقص )، داشتن ماهواره و دوستیهای اجتماعی را حذف کرده اند، اما اغلب آنها مواردی نظیر مصرف مواد مخدر، جرمهای مالی، نابرابری اجتماعی ، دعوا و خشونت ، و رعایت نکردن حق دیگران را جرم انگاشته اند.
حال، با توجه به نسبیبودن معنای جرم در زمان های مختلف و تفاوت در جرمانگاری بین فرهنگ رسمی و جوانان، پرسش های محوری مقاله این است که جوانان شهر رشت چه درک معناییای از جرم دارند؟ دراین باره، چه اموری را جرم میانگارند و تلقی مجرمانه را از چه پدیدههایی زدودهاند؟١ و آیا خوانش جوانان از جرم با روایت فرهنگ رسمی انطباق دارد؟ پیشینۀ پژوهش درخصوص جرم شناسی فرهنگی، تاکنون تحقیقات میدانی اندکی صـورت گرفتـه اسـت .
«شـادی»، ٢٨ سـاله ، یکـی از جوانان شهر رشت و دارای مدرک کارشناسی ارشد ژنتیک ، با توجـه بـه پیامـدهای منفـی مـواد مخدر، ادعاهای خود را درخصوص جرم انگاری آن چنین بیان میکند: فکر می کنم مصرف مواد مخدر جرم است ؛ علاوهبراینکه به خودت صدمه مـیزنـی، توانایی این را داری که به دیگران هم آسیب بزنی.
«سینا»، ٣٥ ساله ، دارای مدرک کاردانی و شغل آزاد، در مقوله سـازی جـرمهـا، شـبکه ای از ناهنجاری هایی را مسئله مند میداند که جنبۀ بزهدیدگی دارد و نافی اخلاق است : اعتیاد، رشوه دادن و گرفتن ، کتک کاری و دعوا و این دست موارد جرم اسـت ، اما دولت دوستی دختر و پسر و بیرون رفتن آنها، نـوع لبـاسپوشـیدن و آرایـش جوانان را سخت می گیرد، درصورتیکه از نظر جوانان اینها جرم نیست .