چکیده:
یکی از مهمترین عوامل فساد ایمان و موانع شکلگیری عمل صالح وجود «شبهه»
استء که میتواند زمینهساز کفر عملی و نظری گردد؛ ازاینروء شبهه در کلام علوی» یکی از
زیربناهای کفر معرفی شده است. تفکیک پرسش و شبهه از نظر اهداف, انگیزهها نتایج و
همچنین راهبردهای واکنش به آن متفاوت است. در شبههافکنی» راهبردهای گوناگونی
اعمال میشود که آشنایی با این راهبردهاء برای مقابله با آن ضروری است. مغالطههای ذاتی
و عرضی» از مهمترین راهبردهای شبههسازی و شبههافکنی در قالبهای مختلفء از جمله:
نوشتاری» گفتاری» هنری و رفتاری است. نویسنده بعد از بررسی ماهیت شبهه و لزوم تفکیک
آن از سوّال به ارکان شبهه پرداخته و در آخر به اهداف و نتایج شبهه اشاره مفصل دارد. از
اینرو» نگارنده فهم شبهه و شناخت منبع آن و پاسخ به آن را ضروری بر شمرد.
خلاصه ماشینی:
میبینیم که امیرالمؤمنین علی( در تبیین کفر، شبهه را نيز یکی از ارکان و زیرساختهای مهم معرفی کرده است؛ بنابراين اگر هدف نهایی خلقت و تشریع دین، ارسال رسل، انزال کتب، نصب اولیا و اوصیا و همچنین، رسالت عالمان دینی را که جانشینان پیامبران و امامان هستند هدایت انسان به جایگاه امن و مطمئن جانشینی خداوند متعال در پرتو «عبودیت الهی» بدانیم،[1] و باور داشته باشیم که این مهم جز با ایمان و عمل صالح محقق نخواهد شد،[2] یکی از مهمترین عوامل عدم تحقق ایمان و عمل صالح، «شبهه» است که زمینهساز کفر عملی و نظری است.
متأسفانه ـ گاه بهصورت ناخودآگاه ـ برخی از فضلا و عالمان دینی نیز با بدسلیقگی در طرح مطالب دینی یا بدون توجه به مخاطب و مقتضیات زمان و مکان، در صفِ یکی از مؤثرترین و خطرناکترین عاملان طرح شبهه قرار ميگيرند![22] امام صادق( دانشمندانی را که عامدانه مرتکب چنین رفتار خطرناکی شوند، ناصبی، فاسد و مضرترین افراد معرفی کرده و در توصیف آنان میفرمایند: «و گروهى از دانشمندان امت، ناصبی هستند که با فراگیری علوم ما، نزد شیعیان ما وجهه و آبرو کسب میکنند و (با همان آبرویی که از علوم ما کسب کردهاند) ما را تنقیص میکنند.