چکیده:
چکیده دکترین "اقدامات مجرمانة مشترک" یکی از اشکال بحثبرانگیز مسوولیت کیفری در قلمرو حقوق کیفری بینالمللی به شمار میرود که در پرتو آراء دیوان کیفری بینالمللی برای یوگسلاوی سابق، شکل گرفته و قوام یافته است و متعاقب آن، از سوی این دیوان و نیز دیوان کیفری بینالمللی برای رواندا، مکررا مورد استناد قرار گرفته است. از سوی دیگر، در حقوق کیفری ایران نیز "سردستگی گروه مجرمانه"، با مشخصههای فعلی، بیتردید یکی از نوآوریهای قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 محسوب میشود که در مادة 130 آن تبلور یافته است. در این نوشتار، تلاش شده است تا با تطبیق و مقایسة مختصات این دو مفهوم مشابه اما متمایز از یکدیگر، مهمترین وجوه اشتراک و افتراق این دو نهاد حقوقی – که یکی نشات گرفته از حقوق کیفری بینالمللی و دیگری زاییدة حقوق کیفری ایران است - تبیین گردد تا از رهگذر آن، امکان رفع خلاءهای احتمالی موجود در قانون فعلی فراهم شود. واژگان کلیدی: اقدامات مجرمانة مشترک، گروه مجرمانه، سردستگی، مشارکت، معاونت.
The doctrine of “Joint Criminal Enterprise” is considered as a controversial form of criminal responsibility in international criminal law. This doctrine has been formed and developed in the light of the case law of the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY) and has frequently been emphasized by the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY) and the International Criminal Tribunal for Rwanda (ICTR). On the other hand, in the Iranian criminal law, “Leadership of Criminal Group” is one of the innovations of Islamic Penal Code approved in 2013 reflected in its Article 130. In this article, the most important similarities and differences between these two legal institutions – the former being derived from international criminal law and the latter based on the Iranian criminal law - are discussed, and certain suggestions have been given to improve the Iranian law in this regard. Keywords: Joint Criminal Enterprise, Criminal Group, Leadership, Co-perpetration, Aiding and Abetting.
خلاصه ماشینی:
واکاوي وجوه اشتراک و افتراق «اقدامات مجرمانة مشترک » و «سردستگي گروه مجرمانه » * حسين ميرمحمدصادقي ** علي ايزديار تاريخ دريافت : ٩٧/١٢/٢٥ تاريخ پذيرش : ٩٨/٠٧/٠٧ چکيده دکترين «اقدامات مجرمانة مشترک» يکي از اشکال بحث برانگيـز مسـئوليت کيفـري در قلمرو حقوق کيفري بين المللي به شمار مي رود که در پرتو آراي ديوان کيفري بين المللـي براي يوگسلاوي سابق ، شکل گرفته و قوام يافته و متعاقب آن، از سوي اين ديوان و نيـز ديوان کيفري بين المللي براي رواندا، مکررا مورد استناد قرار گرفته است .
از سوي ديگـر، در حقوق کيفري ايران نيز «سردستگي گروه مجرمانه »، با مشخصه هاي فعلي ، بي ترديـد يکي از نوآوريهاي قانون مجازات اسلامي مصوب ١٣٩٢ محسوب مي شود کـه در مـادة ١٣٠ آن تبلور يافته است .
اشاره به اين نکته نيز در اينجا مفيد به نظر مي رسد که هر چند براي تحقق مسئوليت مبتنـي بر اقدامات مجرمانة مشترک (در حقوق کيفري بين المللي ) و نيز مسـئوليت سردسـته (در حقـوق کيفري ايران ) لازم است که گروه مجرمانـه ، مرتکـب جـرم شـود و صـرف تشـکيل يـک گـروه مجرمانه و عضويت در آن کفايت نمي کند، ليکن بـراي تحقـق عضـويت لازم نيسـت کـه فـرد، مرتکب جرم شده باشد.