چکیده:
شیوۀ متعارف اعدام، نهتنها در اسلام که در بسیاری از جوامع، اعدام با شمشیر بوده است. این شیوه از دو ویژگی رعبآور بودن و رنجآور بودن برخوردار است و به همین دلیل امروزه با ظهور اندیشههای حقوق بشری موردانتقاد واقع شده است. در فقه اهلبیت( نیز در جرائم خاصی از جمله قصاص، اجرای اعدام با شمشیر توصیه شده است. اما از قدیم این مسأله مطرح بوده است که آیا اجرای قصاص با شمشیر یک حکم تعبدی است که تخلف از آن جایز نیست، یا امکان استفاده از شیوههای نوینی چون اعدام با چوبهدار، تزریق مواد کشنده یا استفاده از صندلی برقی نیز وجود دارد. در این مقاله پنج دیدگاه در این زمینه مطرح و ادلّه هریک بیان گردیده و در نهایت نتیجه گرفته شده است که اعدام با شمشیر به لحاظ فقهی موضوعیت ندارد و امکان عبور از آن وجود دارد؛ علاوه بر این، به لحاظ موضوعی نیز مسأله رنجآور بودن در اعدام با شمشیر ثابت نیست.
خلاصه ماشینی:
صحیح حلبی و ابیالصباح کنانی: از جمله روایاتی که مشهور بدان استناد کردهاند روایتی است که با دو طریق نقل شده است: محمدبنیعقوب عن علیبنإبراهیم عن أبیه عن ابنأبیعمیر عن حماد عن الحلبی و عن محمدبنیحیی عن أحمدبنمحمد عن محمدبنإسماعیل عن محمدبنالفضیل عن أبیالصبّاح الکنانی جمیعاً عن أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْنَاهُ عَنْ رَجُلٍ ضَرَبَ رَجُلًا بِعَصًا، فَلَمْ يُقْلِعْ عَنْهُ الضَّرْبَ حَتَّى مَاتَ، أَيُدْفَعُ إِلَى وَلِيِّ الْمَقْتُولِ فَيَقْتُلَهُ قَالَ نَعَمْ، وَ لَكِنْ لَا يُتْرَكُ يَعْبَثُ بِهِ وَ لَكِنْ يُجِيزُ عَلَيْهِ بِالسَّيْفِ؛ از امام صادق% در رابطه با مردی سؤال کردیم که مرد دیگری را با عصا زده است و آنقدر ادامه داده است تا منجر به مرگ او شده است، آیا ضارب به ولی مقتول تحویل داده میشود تا قصاص شود؟ فرمود: بلی، امّا اجازۀ بازی با او داده نمیشود، بلکه با شمشیر با سرعت به قتل میرسد.
به نظر میرسد با قطع نظر از روایت نبوی، برای اشتراط آهن بودن میتوان به قدر متیقن استدلال نمود؛ زیرا در صحیح سلیمانبنخالد عبارت «لکِن يُجَازُ عَلَيْهِ» با وجود قدر متیقن در مقام تخاطب اطلاق ندارد؛ زیرا امام در زمانی این عبارت را انشا میکند که اجرای قصاص با شمشیر و آهن بوده، حال با تمسک به اطلاق آن نسبت به شمشیر نفی خصوصیت میشود؛ ولی نسبت به آهن، قدر متیقن از خطاب، آهن است و باید به آن اخذ شود.