چکیده:
خلیجفارس از نظر جغرافیای سیاسی، استراتژیک و انرژی، پهنۀ آبی مهم و حساس در دنیا محسوب میشود و بهعنوان دریایی نیمهبسته دارای اکوسیستم منحصربهفردی در میان حوزههای آبی جهان است. علیرغم این مزایا متأسفانه این خلیج به مدفنی برای آلایندههای بسیار خطرناک تبدیل شده است. همچنین وضعیت جغرافیایی خلیجفارس تأثیر آلودگی را بر محیطزیست تشدید میکند. سازمان بینالمللی دریانوردی بهعنوان یکی از سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد در زمینۀ مسائل زیستمحیطی، برای حل مشکل آلودگی محیطزیست خلیجفارس، وظیفۀ نظارت، پیگیری و بهروز درآوردن مفاد کنوانسیونها و همچنین تدوین مقررات جدید را عهدهدار است. معرفی منطقۀ خلیجفارس بهعنوان یکی از مناطق ویژۀ دریایی و نیز کنوانسیونهای دیگر زیستمحیطی سازمان بینالمللی دریانوردی در تعامل با سازمان بنادر و دریانوردیمتولی خود در ایران در همین راستا ارزیابی میشود. سؤال اصلی این تحقیق این است که سازوکارها و مکانیسمهای سازمان بینالمللی دریانوردی چه نقشی در جلوگیری از آلودگی محیطزیست دریایی خلیجفارس داشته است؟ و در جواب به این سؤال این فرضیه مطرح میشود که با اجرا شدن استانداردها و ضوابط زیستمحیطی سازمان بینالمللی دریانوردی در بنادر خلیجفارس در ایران از آلودگی بیشتر آبهای خلیجفارس جلوگیری بهعمل آمده است. برای دستیابی به این هدف از چارچوب نظری نهادگرایی نئولیبرال استفاده میکنیم.
At points of geopolitical and energy resources and strategic view, Persian Gulf is considered as an important critical sea in the world, and as a semi-closed sea, has an exclusive ecosystem among world's seas. Regrettably, despite these advantages, now, this gulf is a landfill for very dangerous pollutants, and pollution impacts on environment exacerbated by geographical conditions in Persian Gulf. International Maritime Organization as one of expert organizations of United Nations in environmental phenomenon, is responsible for finding a solution for Persian Gulf's pollution problem by supervision, following up and updating conventions' contents and either codifying new regulations. Declaration of Persian Gulf as a special marine area and codifying other environmental conventions in interaction with Ports and Maritime Organization in Iran, is assessed in this way. The main question of this research is: what role played procedures and mechanisms of International Maritime Organization in preventing Persian Gulf from pollution? And to answer this question, we propound this supposition that by implementing standards and environmental regulations of International Maritime Organization in Persian Gulf's seaports in Iran, Persian Gulf's water is prevented from more pollutions. To aim this goal, we use theoretical framework of neo-liberal institutionalism.
خلاصه ماشینی:
سازمان بين المللي دريانوردي با تصويب کنوانسيون ها و پروتکل هاي زيست محيطي و معرفي منطقۀ خليج فارس و درياي عمان به عنوان يکي از مناطق ويژة دريايي موضوع ضمايم يک و پنج کنوانسيون مارپول متضمن محدوديت هايي براي تخليۀ مواد نفتي و زباله ها در همين راستا ارزيابي ميشود.
همچنين سازمان بنادر و کشتيراني به عنوان متولي امر کشتيراني فعاليت هاي چشمگيري را در جهت احقاق اهداف طرح شده در کنوانسيون مارپول ، آب توازن ، کنوانسيون بين المللي آمادگي، مقابله و همکاري در برابر آلودگي نفتي و ضمايم مرتبط آنها انجام داده است که در اين پژوهش به بررسي اقدامات اجرايي اين سازمان در راستاي اجراي کنوانسيون ها و ضمايم بين المللي سازمان بين المللي دريانوردي در تعامل با سازمان بنادر و دريانوردي براي بهبود وضعيت محيط زيست دريايي خليج فارس در آب هاي داخلي جمهوري اسلامي ايران ميپردازيم .
به دليل تردد سالانه حدود ٤٠ هزار فروند کشتي اقيانوس پيما (که حدود ١٧ هزار فروند از آنها نفت خام منطقه را به سراسر جهان منتقل ميکنند) و فعاليت هاي گستردة استخراج منابع نفتي از بستر دريا، سازمان بين المللي دريانوردي بنا به تقاضاي دولت هاي ساحلي، توافق کرد که از اين پس مقررات ويژه اي به منظور پيشگيري از آلودگي در منطقۀ دريايي خليج فارس و درياي عمان به مورد اجرا گذاشته شود.