چکیده:
پژوهش حاضر با هدف ارائه چهارچوبی برای ارتقای سواد اخلاقی در میان دانش آموزان دوره دوم متوسطه انجام شد. در پژوهش حاضر از رویکرد آمیخته، طرح اکتشافی از نوع ابزار سازی استفاده شده است. به این ترتیب که ابتدا به منظور شناسایی ابعاد و مولفههای سواد اخلاقی، پس از مطالعه متون مرتبط و مصاحبه نیمه ساختمند، سه بعد اصلی و 47 شاخص شناسایی شدند و براساس آن پرسشنامه سواد اخلاقی تدوین شد و وضع موجود سواد اخلاقی براساس آن مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش کیفی 20 نفر از مدیران و معلمان مجموعه مدارس سلام به شیوه در دسترس و در بخش کمی 233 نفر دانش اموز پایه یازدهم همین مدارس به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب و در تحقیق مشارکت داده شدندبه منظور اطمینان از روایی پرسشنامه، از روایی صوری، محتوا و سازه استفاده شد. برای محاسبه پایایی، نیز از دو روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد . ضرایب گویـهها بـالای 7/0 محاسبه شد. تحلیل دادههای کیفی از طریق تحلیل مضمون و دادههای کمی از طریق آزمون t تک نمونه ای و مدلسازی معـادلات سـاختاری بـا استفاده از نرم افزار spss و Lisrel انجام شد. یافتههای حاصل از تحلیل دادههای کیفی و کمی منجر به تعیین سه بعد اصلی حساسیت اخلاقی، استدلال ورزی اخلاقی و تخیل اخلاقی و 47 شاخص شد. همچنین یافتهها نشان داد سواد اخلاقی در دانشآموزان دوره دوم متوسطه، در حد متوسط و بالاتر از متوسط قرار دارد.
خلاصه ماشینی:
شيوه هاي آموزش اخلاق مي بايست از حالت سنتي خود يعني موعظه و نصيحت خارج شود و به شکل مباحث معمايي ارائه شود تا دانش آموزان تلويحا مفروضه ها، باورها و انديشه هاي اخلاقي قبلي خود را به چالش بکشند و به منظور غلبه بر ناهماهنگي شناختي ايجاد شده ، خود را ملزم کنند تا ديدگاه هاي ديگران را در نظر بگيرند و بدين ترتيب زمينه براي افزايش سطح قضاوت اخلاقي آنان فراهم آيد (فريد، سعدي پور، کريمي و فلسفي نژاد، ١٣٨٩).
کليپا و ميرلا لورگا٤ (٢٠١٢) در پژوهشي با عنوان « نقش مشارکت مدرسه و خانواده در توسعه اخلاقي » به اين نتيجه رسيدند خانواده و مدرسه 1- Herman & Tuana 2 - Martin & Sloan 3- Lisievici & Andronie 4- Mirela lorga & Clipa فاکتورهايي بسيار مهم در شکل گيري اخلاقيات دانش آموزان هستند.
بدين ترتيب که از بررسي متون مرتبط و مصاحبه نيمه ساختمند (بخش کيفي )، ابعاد و مولفه ها (سه بعد و ٤٧ مولفه ) استخراج گرديد و سپس بر اساس موارد استخراج شده ، ابزار پژوهش (پرسشنامه ) ساخته شد و بر اساس آن ، وضعيت موجود سواد اخلاقي دانش آموزان مورد ارزيابي قرار گرفت .
يافته ها سوال اول : ابعاد و مولفه هاي سواد اخلاقي در دانش آموزان دوره دوم متوسطه کدامند؟ براي پاسخگويي به اين سوال ، بر اساس مرور ادبيات و متون مرتبط و مصاحبه با مديران و معلمان مدارس ، سه بعد اساسي سواد اخلاقي : ١- حساسيت اخلاقي ، ٢- استدلال ورزي اخلاقي و ٣- تخيل اخلاقي و ٤٧ مولفه بدست آمد و در قالب پرسشنامه محقق ساخته اجرا شد.