چکیده:
فهم دقیقتر احادیث ائمه^ نیازمند به بسترشناسی تاریخی است بدین معنا که کلام امام× در چه زمان، مکان و فضایی نقلشده است. یکی از این احادیث حدیث زینت است. این نوشتار عهدهدار بسترشناسی تاریخی حدیث زینت است تا بتواند تحلیل دقیقتری از آن ارائه نماید. برای این هدف با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با ارجاع به منابع روایی تاریخی به بررسی وضعیت ویژه دوران امام صادق× پرداخته و سپس آسیبهای اجتماعی موجود در عصر ایشان را مورد بررسی قرار داده و در ادامه به کارکردهای حدیث زینت پرداخته است. بررسی و تحلیلها نشان داد که بسترشناسی تاریخی نقش بسیار مهمی در تحلیل محتوای احادیث دارد و در این تحقیق روشن شد که حدیث زینت در پی هویت بخشیدن شیعیان و تحقق همزیستی مسالمتآمیز آنان با دیگران و سازماندهی اقلیت شیعی در درون اکثریت سنی نقل شد و نقشه راهی برای تمام شیعیان در همه اعصار است تا آنان را به جایگاه اجتماعی مطلوب برساند.
خلاصه ماشینی:
بررسي و تحليلها نشان داد كه بسترشناسي تاريخي نقش بسيار مهمي در تحليل محتواي احاديث دارد و در اين تحقيق روشن شد كه حديث زينت در پي هويت بخشيدن شيعيان و تحقق همزيستي مسالمتآميز آنان با ديگران و سازماندهي اقليت شيعي در درون اكثريت سني نقل شد و نقشه راهي براي تمام شيعيان در همه اعصار است تا آنان را به جايگاه اجتماعي مطلوب برساند.
زمينه شكلگيري گفتمانها در تعارض با گفتمان ديگر است، به همين دليل گفتمان حديث زينت يكي از اقدامات امام صادق× بود تا بدينوسيله شيعه را در مركز نظام اجتماعي قرار دهد، زيرا در زمان امامت امام صادق× گفتمانهاي ضدشيعه به راه افتاد، بهگونهاي كه هويت اصيل شيعيان را در جامعه مورد هجمه قرارداد.
علاوه بر آن دوران امامت امام صادق× مصادف شد با تزلزل بنياميه و فزوني يافتن قدرت بنيعباس و همين امر موجب شد تا بنياميه گرفتار مشكلات سياسي شوند و فرصت ايجاد فشار به امام را نداشته باشند و از طرف ديگر عباسيان نيز چون درپي بهدست آوردن قدرت با شعار طرفداري از خاندان پيامبر| بودند، فشاري از طرف آنان بر امام و شيعيان وارد نشد و اين دوران، زمان آرامش نسبي براي شيعيان و امام بود و به همين جهت عصر امام صادق× منحصربهفرد بود و حضرت توانست به فعاليتهاي علمي و فرهنگي و استحكام بنيادهاي فكري شيعه بپردازد و هويت جامعه شيعي را بازگرداند تا از اين زمان بهعنوان مذهب جعفري ياد شود.