چکیده:
افزایش جمعیت و میل به شهرنشینی در دهههای اخیر، چالشهای فراوانی را برای کشورهای مختلف و مخصوصاً جهان سوم بهوجود آورده است. سیر مهاجرتها به سوی شهرهای بزرگ که عمدتاً گروههای کم درآمد را شامل میگردد، و عدم توجه به تأمین نیازهای آنان، بر پیچیدگی مشکلات شهری و نتیجتاً بر توسعه سکونتگاههای غیررسمی دامن زده است. سیاستهای زمین و مسکن شهری در شهرهای بزرگ به عنوان عاملی کنترل کننده و یا عامل تشدید کننده این نوع از مشکلات بوده است. شهر تبریز به عنوان یکی از شهرهای بزرک کشور، از این قاعده مستثنی نبوده و سیاستهای زمین و مسکن، شهر را با مشکلات عدیدهای مواجه ساخته است. در این پژوهش نقش سیاستهای زمین و مسکن در توسعه شهر تبریز مورد بررسی قرار میگیرد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی میباشد و از اطلاعات و دادههای شهرداریها، سازمان راه و شهرسازی و مهندسان مشاور استفاده شده است. نتایج نشانگر این امر بوده که در دهههای گذشته سیاستهای توسعه و تغییر کاربری اراضی اطراف شهر، نه تنها به توسعه پراکنده و اسپرال شهری دامن زده و نتیجتاً هزینههای توسعه و تأمین امکانات شهری افزایش یافته است، بلکه این سیاستهای نادرست، تخریب باغات و اراضی کشاورزی پیرامون را نیز در پی داشته است. توسعه شهر به طرف شرق و شمال شرق که عمدتاً شامل باغات و اراضی کشاورزی و همچنین مناطق توسعه خدمات کلانشهری بوده است، مبین این موضوع میباشد. ارزیابی مصوبات کمیسیون ماده 5 شهر تبریز در توسعه شهرکهای مسکونی در شرق تبریز، نیز دلیلی دیگر بر توسعه به پیرامون و نقش مدیریت شهری در توسعه متصل و پراکنده شهری است. بنابراین ارزیابی پژوهش حاکی از آن است که در توسعه شهری تبریز، سیاست زمین و مسکن مناسب نبوده و توسعه بدون برنامه شهر و یا تأکید بر رویکرد توسعه متصل بهصورت شهرکهای پیرامونی، چالشهای فراوانی را برای شهر بهوجود آورده و توسعه آتی آن را نیز با مشکل مواجه خواهد کرد.
Population growth and the desire for urbanization in recent decades have caused many challenges for countries, especially developing countries. Immigrations to big cities that are predominantly related to low-income groups are included, and lack of attention to meet their needs, have complicated urban challenges and, consequently, have expanded the development of informal settlements. Urban Land and housing policies in the metropolitans are the controlling factors of urban expansion and can also trigger urban challenges. Tabriz as one of the metropolitans in Iran faces with many challenges concerning the urban land and housing policies. In this study, the researchers analyze the role of urban land and housing policies on urban development of Tabriz. The research method is analytical and the data are obtained from municipalities, consulting engineers and Roads and Urban Planning Organization. The results of the study showed that in the past decade, the development policies and periphery land use changes to urban development, not only has increased the development costs and supply of municipal facilities, but also the unsuitable policies, destruction of gardens and agriculture. Development of Tabriz to the east and north east which mainly include gardens and agricultural lands has confirmed this process. Assessment of the Tabriz Statement Number 5 Commission in the development of residential towns in east area is another reason for the role of urban management and decision-makers in Tabriz. The evaluation of the present study showed that in Tabriz development, the policy of land and housing has not been appropriate and unplanned development or emphasis on the development approach of the suburban areas have all led to challenges for the city and has caused the future development of this city to be difficult.
خلاصه ماشینی:
سیاستهاي زمین شهري و تاثیر آن بر توسعه شهر تبریز تاریخ دریافت مقاله: 52/60/59 تاریخ پذیرش نهایی مقاله01/21:/69 اکبر رحیمی (استادیار گروه مهندسی فضاي سبز دانشگاه تبریز و دکتري تخصصی جغرافیا و برنامه ریزي شهري) چکیده: افزایش جمعیت و میل به شهرنشینی در ده ههاي اخیر، چالش هاي فراوانی را براي کشورهاي مختلف و مخصوصاً جهان سوم به وجود آورده است.
بنابراین ارزیابی پژوهش حاکی از آن است که در توسعه شهري تبریز، سیاست زمین و مسکن مناسب نبوده و توسعه بدون برنامه شهر و یا تأکید بر رویکرد توسعه متصل به صورت شهرکهاي پیرامونی، چالش هاي فراوانی را براي شهر به وجود آورده و توسعه آتی آن را نیز با مشکل مواجه خواهد کرد .
در این تحقیق از اطلاعات و مصوبات کمیسیون ماده 5 شهر تبریز و نقش ههاي مصوب در شهرداري و اداره کل راه و شهرسازي و همچنین پروان ههاي صادره از طرف شهرداریهاي مناطق مختلف جهت ارزیابی توسعه شهري و همچنین ارزیابی توسعه شهرکهاي مسکونی براي ارائه مسکن به گرو ههاي اجتماعی استفاده شده است .
)35 :1378 ، / نقشه شماره 3: نقشه گسترش بی برنامه به صورت سکونتگاه هاي غیررسمی در تبریز (مأخذ: مهندسین مشاور زیستا )145 :1385 ، سیاستهاي واگذاري زمین و مسکن در دهه اخیر در طول تاریخ، توسعه و گسترش سکونتگا هها به واسطه وجود منابع آب و کشاورزي صورت گرفته است.
این نوع از توسعه شهري حاصل عکس العمل به سیاستهاي واگذاري زمین و مسکن در شهر تبریز می باشد که در ارائه و تأمین مسکن براي گروه هاي کم درآمد و ضعیف جامعه کمتر توجه شده است.