چکیده:
رشته معماری جزو معدود رشتههایی است که حوزههای بسیار گستردهای را در بر میگیرد. بر این اساس، برای آموزش دانشگاهی این رشته باید برنامه سنجیده و جامعی تهیه شود تا بتواند بهخوبی پاسخگوی نیاز آن باشد. در سالهای اخیر، با پیشرفت آموزش رشته معماری و توسعه آن به مقاطع تحصیلات تکمیلی، بحث آموزش حوزههای حمایتکننده آن مطرح و در برخی از دانشگاهها گرایشهای مجزایی از جمله معماری و انرژی تاسیس شده است. اگرچه آموزش این گرایش به سبب نیازهایی بوده که در سطح جهانی پیش آمده، اما اجرایی شدن آن در کشور ایران بدون آسیب نبوده است. در مطالعه حاضر تلاش شد تا محتوای برنامه آموزشی گرایش تحصیلات تکمیلی رشته معماری و انرژی واکاوی و فرصتها و چالشهای آن در شرایط موجود ایران تبیین شود. این موضوع می تواند مسیر برنامه دهی آینده این رشته را روشن سازد. بر این اساس، با استفاده از روش ترکیبی ابتدا در منابع مستند، ماهیت و محتوای برنامه آموزشی این رشته بررسی و مقایسه و سپس، برای فهم تجربه به دست آمده صاحبنظران در واقعیت، با اتکا بر مصاحبههای نیمه ساختار یافته، چالش ها و فرصتهای موجود نقد شد. با توجه به اهداف آموزشی اولیه در تاسیس این رشته، اینگونه استنباط میشود که دانشآموخته این رشته بهعنوان دستیار معمار برای تامین اهداف بهرهوری زیستمحیطی و انرژی مهارت مییابد. حال آنکه ارزیابی نظرهای دانشآموختگان آن نشان میدهد که این هدف محقق نشده است. بر طبق یافته های پژوهش، اینگونه به نظر میرسد که آموزش صحیح رشته معماری و انرژی با روشهای خطی و تجزیه گرایانه مرسوم امکانپذیر نیست. لذا، حصول اهداف اساسی این رشته فقط زمانی بهطور کامل فراهم میشود که زمینه و ابزارهای آموزش آن نیز تکمیل شود.
خلاصه ماشینی:
اگرچـه در کشـور ايـران بـيش از ده سـال از تأسـيس رشـته معمـاري و انـرژي مي گـذرد، تـا کنـون خاسـتگاه ايجـاد ايـن رشـته ، مبـاني و ملزومـات آمـوزش آن و تـأثيرات و تـأثراتي کـه دارد، به روشـني تحليل و بازبيني نشده است ؛ به عبارت ديگـر، بـا مقايسـه انگيـزه شـديد داوطلبـان ورود بـه ايـن رشـته و بي انگيزگي دانش آموختگان آن ، اين سؤال پيش مـي آيـد کـه آيـا بـه راسـتي آمـوزش ايـن رشـته در کشور ايران مسير درستي را طـي کـرده اسـت ؟ پـژوهش حاضـر جسـت وجـويي بـراي روشـن سـاختن ماهيـت رشــته «معمـاري و انــرژي » بـا توجـه بـه هــدف و محتـواي برنامـه آموزشـي آن اســت کــه هم اکنون در کشور ما اجرا مي شـود.
ايــن بــازنگري از نظــر نحــوه ورود بــه يــک رشــته (Rashidi Baftani, 2010 &Farhadi, 2002; Ghorbanizadeh, Amini )، اجـراي برنامـه هـاي درسـي (٢٠١٩ ,Jafar Sani &Vaghari, Karami )، مقايسـه سرفصـل برنامــه درســي (٢٠١٥ ,Rezai &Zarei Zavaraki )، ارزيــابي وضــعيت علمــي يــک رشــته (٢٠٠١ ,Olumi) يــا مقايســه تناســب سرفصــل هــاي درســي بــا توجــه بــه نيازهــاي بــازار کــار (٢٠١٥ ,Fadaee &Shahbazi, Fahim Nia, Hakimzadeh, ) در رشـــته هـــاي تخصص پژوهشگر مد نظـر قـرار گرفتـه اسـت .
بــا مطالعــه دقيــق عنــاوين و سرفصــل هاي رشــته هاي تحصــيلات تکميلــي مــذکور در بــيش از ده دانشگاه معماري پيشـگام جهـان ، اين طـور اسـتنباط مي شـود کـه هـدف اصـلي ايجـاد چنـين رشـته اي آمـوزش معمــاري متخصـص در بهــره وري صــحيح منــابع محــيط زيسـت بـا تــأمين آسـايش انسـان است ؛ امـا بـه فراخـور اهـداف دانشـگاه و نيروهـاي آموزش دهنـده آن و همچنـين سياسـت هاي کـلان هر کشور يا ايالت ، نـام رشـته شـکلي متفـاوت بـه خـود گرفتـه و بنـابراين ، موضـوع نحـوه تمرکـز بـر برخي وجـوه آموزشـي آن دانشـگاه نيـز متفـاوت شـده اسـت .