چکیده:
تبیین موضوع: یکی از پیچیده ترین پدیده های اجتماعی در شهرهای امروزی، نابرابری است. این نابرابری در فضای شهری منجر به بروز مسائل و مشکلاتی به ویژه در کلانشهرها شده است. یکی از این مسائل و مشکلات طرد اجتماعی برخی از شهروندان در فضای شهری میباشد. هدف از این مقاله بررسی وضعیت فضای شهری از نظر شاخص های طرد اجتماعی است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، بنا بر ماهیت موضوع توصیفی ـ تحلیلی میباشد. ابتدا با استفاده از ابزار پرسشنامه دادههای مورد نظر برای شاخص سازی گردآوری شده و سپس برای وزنبندی شاخص های طرد اجتماعی از روش آنتروپی شانون استفاده گردید. پس از آن محله های هدف بر اساس مدل کوپراس رتبه بندی و سطح بندی شده و از طریق نقشه در نرم افزار ArcGIS تحلیل فضایی میشوند. یافته ها: با توجه به شاخص های طرد اجتماعی از مجموع 13 محله، ساکنان 4 محله منطقه که همگی در بخش شمالی منطقه قرار دارند به خاطر بافت اجتماعی، وضعیت اقتصادی و دسترسی به ساختار قدرت سیاسی، دچار طرد اجتماعی نیستند. در حالی که محلههای بازار، امامزاده یحیی، سنگلج و هرندی که بیشترین جمعیت و مساحت را دارند و هسته قدیمی و مرکزی شهر تهران را تشکیل میدهند از نظر ابعاد اجتماعی ـ فرهنگی، اقتصادی ـ ساختاری و سیاسی ـ مدنی دچار طرد اجتماعی شدیدی هستند و 5 محله دیگر منطقه از نظر طرد اجتماعی در وضعیت متوسط قرار دارند نتایج: بررسی و شناخت مفهوم و شاخص های طرد اجتماعی و ارزیابی آنها در فضای شهری منطقه 12 شهرداری تهران نشان میدهد، با اینکه این منطقه از حیث موقعیت جغرافیایی در قلب شهر تهران واقع شده، اما امکان فراهم آوردن فرصتها و موقعیت های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برای تمامی ساکنان خود نیست و برخی از محله های آن فضاهای طرد شده محسوب می شوند.
Objective: One of the most complex social phenomena in today's cities is inequality. This inequality in urban space has led to problems, especially in metropolitan areas. One of these issues and problems is the social exclusion of some citizens in the urban space. The purpose of this paper is to survey urban space in terms of indicators of social exclusion. Methods: The present paper is applied in terms of purpose and descriptive - analytical in terms of method. First, the data were collected using questionnaire tools for indexing and then Shannon entropy method was used to weight social exclusion indices. The target neighborhoods are then ranked and leveled based on the Coopers model and analyzed spatially through a map in ArcGIS. Results:According to the indicators of social exclusion from a total of 13 neighborhoods, the residents of 4 neighborhoods, all of which are located in the northern part of the region, do not suffer from social exclusion due to their social context, economic situation and access to political power structure. While the neighborhoods of Bazaar, Imamzadeh Yahya, Sangalaj and Harandi, which have the largest population and area and form the old and central core of Tehran, are severely socially excluded in terms of socio-cultural, economic- structural and political-civil dimensions. And the other 5 neighborhoods are in a moderate situation in terms of social exclusion. Conclusion: A study and recognition of the concept and indicators of social exclusion and their evaluation in the urban space of District 12 of Tehran Municipality shows that although this area is located in the heart of Tehran in terms of geographical location, But it is not possible to provide social, political and economic opportunities for all its inhabitantsAnd some of its neighborhoods are considered isolated spacesAnd some neighborhoods are considered excluded spaces.
خلاصه ماشینی:
در حالي که محله هاي بازار، امامزاده يحيي، سنگلج و هرندي که بيشترين جمعيت و مساحت را دارند و هسته قديمي و مرکزي شهر تهران را تشکيل ميدهند از نظر ابعاد اجتماعي ـ فرهنگي، اقتصادي ـ ساختاري و سياسي ـ مدني دچار طرد اجتماعي شديدي هستند و ٥ محله ديگر منطقه از نظر طرد اجتماعي در وضعيت متوسط قرار دارند نتايج : بررسي و شناخت مفهوم و شاخص هاي طرد اجتماعي و ارزيابي آن ها در فضاي شهري منطقه ١٢ شهرداري تهران نشان ميدهد، با اينکه اين منطقه از حيث موقعيت جغرافيايي در قلب شهر تهران واقع شده ، اما امکان فراهم آوردن فرصت ها و موقعيت هاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي براي تمامي ساکنان خود نيست و برخي از محله هاي آن فضاهاي طرد شده محسوب ميشوند.
جدول ١ـ تعاريف طرد اجتماعي (رجوع شود به تصویر صفحه) ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 - Social Exclusion Unit (SEU) (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : گردآوري شده توسط نگارندگان طرد اجتماعي و مفاهيم نزديک به آن در مطالعات شهري در طول قرن گذشته ، اصطلاحات و مفاهيم مختلفي را براي تعريف يک توده اي از مردم که در فقر زندگي کرده و شانس بسيار کمي براي حرکت به سمت طبقات اجتماعي و اقتصادي بالا دارند، استفاده شده است .