چکیده:
رئالیسم جادویی، بهعنوان سبکی جدید و متأثر از غرب بهویژه آمریکای لاتین، به ادبیات جهان عرضه شد؛ اما این شیوه داستاننویسی تنها به این منطقه از جهان اختصاص ندارد، بلکه در ادبیات داستانی سایر کشورها ازجمله ایران نیز مشاهده میشود. بر همین اساس، سؤال اصلی مقالۀ حاضر این است که مؤلفههای رئالیسم جادویی در زمانهای «قرن روشنفکری» از آلخو کارپانتیه بهعنوان یکی از پیشگامان این سبک از منطقه آمریکای لاتین و اثر محمود دولتآبادی بهنام «روزگار سپریشده مردم سالخورده» چیست؟ هدف اصلی این پژوهش نیز تحلیل تطبیقی مؤلفههای مشترک رئالیسم جادویی در آثار منتخب این دو نویسنده است که با روش تحلیلی-توصیفی انجامشده است. نتیجۀ حاصل از بررسی آثار موردنظر دو نویسنده در این پژوهش نشان میدهد، هر دو هم بنمایههای مشترکی از سبک رئالیسم جادویی داشته و بهکاربردهاند و هم در آثار خود بنمایههای منحصربهفرد خود را آوردهاند؛ اما ماهیت و شکل این مؤلفهها علیرغم شباهت و طبقهبندی یکسان، دارای ویژگیهای منحصربهفردی است که از عقاید و باورهای بومی، فرهنگی و محیط زندگی نویسنده نشات میگیرد. همچنین، موجودات، حیوانات و عناصر فراطبیعی و عجیبوغریب این دو نویسنده باهم تفاوتهای محسوسی دارد. دولتآبادی در هرزهنگاری و یا فضاسازیهای تعفن بار، عفیفتراز کارپانتیه است.
خلاصه ماشینی:
تحليل و مقايسۀ مؤلفه هاي مشترک رئاليسم جادويي در «قرن روشن فکري» اثر از آلخوکارپانتيه و «روزگار سپريشده مردم سال خورده » اثر محمود دولت آبادي 1 دکتر رقيه صدرايي چکيده رئاليسم جادويي، به عنوان سبکي جديد و متأثر از غرب به ويژه آمريکاي لاتين ، به ادبيات جهان عرضه شد؛ اما اين شيوه داستان نويسي تنها به اين منطقه از جهان اختصاص ندارد؛ بلکه در ادبيات داستاني ساير کشورها ازجمله ايران نيز مشاهده ميشود.
در مقالۀ حاضر، تلاش ميشود از رهگذر اشاره به سبک داستان نويسي رئاليسم جادويي و عناصر آن به مطالعه و تحليل اثر«قرن روشنفکري» ازآلخو کارپانتيه (Alejo Carpentier)به عنوان يکي از نويسندگان شاخص اين سبک در آمريکاي لاتين و رمان بلند «روزگار سپري شده مردم سالخورده »، اثر محمود دولت آبادي پرداخته شود، مؤلفه هاي رئاليسم جادويي در آن ها معرفي و بررسي شود و از نظر ميزان و چگونگي به کارگيري، مورد مطالعه و تحليل تطبيقي قرار گيرد.
با بررسي نمونه هايي از آثار نگاشته شده در اين شيوه داستان نويسي، ميتوان موارد زير را به عنوان مهمترين مؤلفه ها و شاخصه هاي سبک رئاليسم جادويي برشمرد: ويژگيهاي رئاليسم جادويي از نوع عناصر مربوط به معنا و مضمون هم چون : امور توجيه ناپذير، عقايد و باورهاي شگفت انگيز (خرافات )، استحاله روحي: انسان - حيوان ، زنده شدن مردگان ، فضاسازي اغراقي، وهمي و تعفن بار، انسان فراطبيعي، عجيب نمودن حيوانات ، نوزاد فراطبيعي، امور دهشت بار، غافل گيري و شوک ناگهاني، حضور ارواح مردگان و عناصر ساختاري داستان نظير: هرزه نگاري، دوگاني، عينيت پديده جادويي، خموشينويسنده ، زمان ، اسطوره ، فقر و تنگدستي، باورپذيرکردن پديده هاي جادويي، کشمکش و پديده جادويي، بيان حوادث خيالي مبتني بر واقعيت ، هم زيستي متعادل ميان واقعيت و جادو، لحن و شخصيت پردازي، سکوت اختياري و افکار نيهيليستي مشاهده شد.