چکیده:
ﻧﻘﺎﺷﯽ را ﻣﯽﺗﻮان اوﻟﯿﻦ زاﯾﺶ راﺳﺘﯿﻦ ﻫﻨﺮ اﻧﺴﺎن در ﺳﭙﯿﺪه دم ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﻨﺮ داﻧﺴﺖ. ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﯾﮕﺮﮐﺸﻮرﻫﺎ و ورود اﺧﺘﺮاﻋﺎﺗﯽ ﭼﻮن ﭼﺎپ دردوران ﻗﺎﺟﺎرﯾﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ. اﯾﻦ دوره زﻣﺎن روﯾﺎروﯾﯽ ﺳﻨﺖ ﺑﺎ ﺗﺠﺪد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎز آﻏﺎز ﺗﺤﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻫﻨﺮی ﮐﺸﻮر ﺷﺪ. ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎی ﮐﺘﺐ ﭼﺎپ ﺳﻨﮕﯽ اﮔﺮﭼﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ای ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ دارد اﻣﺎ دردورهی ﻗﺎﺟﺎر وارد ﻋﺮﺻﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎی ﺗﺠﺴﻤﯽ اﯾﺮان ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﮔﺮﭼﻪ ﺳﯿﻤﺎی ﺷﻬﺮ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﻠﻮه از ﺷﻬﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ذﻫﻦ و ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺪت زﯾﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺪﯾﺮان و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﺷﻬﺮی دور ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ دﻻﯾﻞ اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎی ﮐﺘﺐ ﭼﺎپ ﺳﻨﮕﯽ در دوره ﻗﺎﺟﺎر را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دﻫﺪ. ﺳﭙﺲ ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﻣﺮوز ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻬﺮی ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻘﺎء ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﺷﻬﺮی ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺳﻠﯿﻘﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻋﺎم ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﯾﺠﺎد ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ و ﺷﺎداﺑﯽ روح ﺷﻬﺮ اﺳﺖ را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﺑﺮای ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﺪف اﺑﺘﺪا ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ از ﻧﻘﺎﺷﯽ و ﮐﺘﺐ ﭼﺎپ ﺳﻨﮕﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﻤﺎی ﺷﻬﺮی، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺣﯿﻄﻪ اﺳﺘﻘﺮار اﺛﺮ در ﻣﮑﺎن ارﺗﺒﺎط اﺛﺮ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ و آﺛﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و روش ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﻮن و ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﺳﻨﺎد ﺗﺼﻮﯾﺮی ﺑﻪ روش ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻃﺒﻖ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﯽﺗﻮان آﺛﺎر را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺼﺎوﯾﺮی ﻣﻌﺘﺒﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ روشﻫﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﻨﺎد ﻣﺼﻮر ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ و از وﺿﻌﯿــﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻫﻨــﺮی دوران ﻗﺎﺟﺎر آﮔﺎه ﺷﻮﯾﻢ.
خلاصه ماشینی:
اگرچه سیمای شهر نخستین جلوه از شهر میباشد که در ذهن و حافظه شهروندان باقی میماند اما متاسفانه مدت زیادی است که از نظر مدیران و برنامهریزان شهری دور مانده است این پژوهش با هدف شناسایی دلایل ایجاد نقاشیهای کتب چاپ سنگی در دوره قاجار را مورد بررسی قرار دهد.
سیمای شهر نخستین جلوه از شهر میباشد که در ذهن و حافظه شهروندان باقیمانده است این پژوهش تلاش دارد تا دلایل ایجاد نقاشی درکتب چاپ سنگی دردوران قاجار و نقش آن در سیمای شهری را مورد بررسی قرار دهد.
از عوامل موثر در تغییر ساختار نقاشی ایرانی دگرگونیهای حــوزه فرهنگی و صنعتی دورهی قاجار بود که پیامدهای آن گذر از دوره ی هنر نقاشی به مرحله ساده شده چاپ سنگی، تولید انبوه کتاب های مصور به مثابه «مشارکتی معین در فرهنگ فنی» (بوردیو، 1386) از سوی دیگر، بر اساس نظریه باستید، گســترش اثرات فرهنگی نشــات گرفته از فرهنگ یک جامعه به جامعه دیگــر و یا در نگاهی دقیقتر، ترکیب سبک عینی نقاشی اروپایی با سبک ذهنی نگارگری ایرانی، در نهایت، منجر به رشد بنمایههای نقاشی ایرانی و تولید آثاری متفاوت از گذشته گردید.
تحقیق پیش رو با هدف شناخت دلایل ایجاد نقاشیهای کتب چاپ سنگی در دوره قاجار و شناسایی نیازهای امروز جامعه شهری به نقاشی را که باعث ارتقاء کیفیت سیمای شهری در جهت پاسخگویی به سوالات چگونه با نقاشی های دیواری میتوانیم کیفیت سیمای شهر را ارتقاء دهیم؟ نقاشیهای دوران قاجار با وارد شدن چاپ سنگی در دوره ی قاجار دچار چه تغییراتی شدند؟ با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است.