چکیده:
براعت استهلال، حسن ابتدا و براعت ختام از صنایع معنوی بدیع می باشد که در زیبا سازی متون نظم و نثر ادبی و جلب توجه مخاطب و همراه کردن او با داستان، نقش عمدهای را ایفاء میکند. تنوع در شیوههای آغازین کلام و انسجام معنایی میان مقدمه و متن اصلی و خاتمه در داستان یکی از نشانههای توانمندی ادیب یا سخنور در خلق اثر است. قرآن کریم که بهعنوان کلام خالق و معجزه بیبدیل پیامبر رحمتr است، دل ها را جذب عظمت بیان خود کرده و گوش جان را مسحور سخن خویش میسازد. یکی از نشانههای اعجاز قرآن کریم فواتح و خواتم سورهها است که با کلمات و عباراتی زیبا و جذاب آغاز می گردد و با اشارهای لطیف و متناسب، مقصود سورها را بیان میکند و با این شیوههای بیانی، خستگی و ملالت را از مخاطب خود میزداید. همچنین داستانهای قرآن نیز از لحاظ ساختار کلام با شیوههای مختلفی آغاز میگردد. مقدمه داستانهای قرآن متنوع بوده و از جذابیت هنری ویژهای برخوردار است و با شیوههای بیان منحصر به فرد خود، در خواننده ایجاد شوق و انگیزه میکند. همچنین انسجام الفاظ، موسیقی درونی، ارتباط تنگاتنگ معنایی و تناسب میان مقدمه و متن اصلی و خاتمه داستان، تأثیر بسزایی در جلب توجه خواننده داشته و او را در فراز و نشیب صحنههای داستان با خود همراه میکند.
Prologue (bera't-e istihlal), good beginning (husn-e ibtida), and good ending (husn-e khitam) are among the semantic literary devices of badiʿ that play a major role in the beauty of literary prose and poetry, attracting the attention of the audience and compelling it to accompany with the story. The variety in the way to begin a text and the semantic coherence between the introduction, the body and the ending in a story is one of the hallmarks of the ability of the literator and the eloquent in the creation of a work. The Holy Qur’an as divine words and the unparalleled miracle of the Prophet of mercy (PBUH) has absorbed hearts to the glory of its expression mesmerizing the ears of the soul. One of the indicators of the Qur’anic miracle is the beginnings and the endings of the surahs that start with attractive words and expressions, articulating the intended messages of each surah using lively and appropriate references and suggestions hence rubbing off tiredness from the audience. In addition, Qur’anic stories similarly begin in different ways. The introductions of Qur’anic stories enjoy diversity and a special artistic appeal, arousing enthusiasm and motivation among the readers using its idiosyncratic expressional methods. Besides, the coherence of the words, internal music, close semantic relationship, and proportionality between introduction, body and ending of the story plays an influential role in catching the attention of the readers, and making them interested in accompanying the ups and downs of the story scenes.
خلاصه ماشینی:
٢ـ بیان مسأله این جستار سعی دارد تا به روش تحلیل فّنی، مقدمه و خاتمه داستان های قرآن را مورد تحلیل و مطالعه قرار داده ، محتوای درونی این سه بخش را از منظر بدیع بررسی نموده ، و ارتباط میان آن ها را از زوایای مختلف تبیین نماید و به سؤالات زیر پاسخ دهد: ١- داستان های قرآن کریم با چه اسلوبی آغاز شده و خاتمه مییابد؟ ٢- براعت استهلال ، حسن ابتداء و حسن ختام چه نقشی در زیباسازی داستان های قرآن کریم و انتقال معنی ایفاء میکند؟ ٣ ـ پیشینه تحقیق در خصوص داستان های قرآن ، مطالب ارزشمندی توسط پژوهشگران و اهل علم و ادب و هنر در ادوار مختلف تاریخی نوشته شده است و هر یک از ایشان از زوایایی به این موضوع پرداخته و بحث - های ارزشمندی در این خصوص ارائه داده اند، از جمله مقالاتی تحت عناوین «بررسی عناصر انسجام متن در داستان حضرت موسی با رویکرد زبان شناسی نقش گرا» توسط مهدی مسبوق ، شهرام دلشاد، «بررسی عناصر داستان طالوت در سوره بقره بر اساس عنصر پیرنگ » نوشته عاطفه اسمعیلی روزبهانی و شادی نفیسی، «بررسی عناصر داستانی در قرآن با محوریت داستان حضرت موسی(ع )» توسط دکتر مجتبی محمدی مزرعه شاهی و زهرا محسنی زارچ ، «تأملی در شاخصه های قصه در قرآن » توسط ولی الله شجاع پوریان ، « واکاوی مؤلفه های روایی داستان های قرآن کریم » علی اصغر حبیبی که بیشتر به واکاوی داستان های قرآن بر اساس عناصر داستانی از جمله پیرنگ ، شخصیت پردازی و مکان و زمان و...