چکیده:
رشدِ فزاینده گستره و عمق فعالیتهای علمی از یک سو و محدودیت منابع از سوی دیگر، اولویتگذاری را به یکی از الزامات سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری تبدیل نموده است. در این زمینه تصمیمگیری در خصوص تحقیقات بنیادی به دلیل ویژگیهایی نظیر عدم قطعیت بالا و غیر قابل ارزیابی بودن منافع حاصله و در نتیجه ناممکن بودن تحلیل هزینه-منفعت به عنوان منطق اصلی اولویتگذاری بسیار دشوار است. در این مقاله، فرض شده یک نهاد ملی در ایران بودجه مشخصی، برای حمایت از تحقیقات بنیادی در علوم طبیعی در اختیار دارد و باید از میان طرحهای متقاضی، تعدادی را برای حمایت برگزیند. سؤال پژوهش، چگونگی انجام این کار است. برای پاسخ بدین سؤال مبتنی بر روششناسی پژوهش علم طراحی ابتدا از طریق بازخوانی نظاممند پیشینه دانشی، مدل مفهومی اولویتگذاری تحقیقات بنیادی مبتنی بر چارچوب حل مسأله «انتخاب سبدپروژه تحقیق و توسعه» و «چالشهای اولویتگذاری تحقیقات بنیادی» تدوین شد. سپس با پاسخ به چالشهای یادشده، مدلی فرآیندی برای پاسخ به سؤال پژوهش تجویز شد. اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، از طریق شبیهسازی کامپیوتری مدل ریاضیاتی و نیز پیمایش کیفی نظرات خبرگان جهت اعتبارسنجی منطق کلی مدل صورت گرفته است.
The increasing growth of the scope and depth of scientific activities on the one hand and resource constraints on the other have made priority-setting an essential requirement in science, technology and innovation policy. In this context, decisions regarding basic research would be more complicated because of their specific characteristics including high uncertainty and unpredictability of the resulting benefits, and -as a consequence- the impossibility of cost-benefit analysis as the primary logic of priority-setting. This paper assumes that a national institution in Iran with a defined budget to support basic research in natural sciences must select a number of research proposals to support. The research question is how to do this. In order to answer this question and based on design science research methodology, via a systematic review of the knowledge base, the conceptual model of prioritizing basic research was formulated based on the framework for solving the problem of "R&D project portfolio selection" and "challenges of basic research priority-setting". Then, via answering these challenges, a process model was prescribed to answer the research question. In this model, after evaluating each proposal, the best set is selected by means of zero-one mathematical programming with the aim of maximizing the attractiveness of the set observing budget constraints, discipline and geographical distribution, type of research and justice. Validation of the proposed model was done through computer simulation of the mathematical model, as well as qualitative survey over experts' opinions to validate the general logic of the model.
خلاصه ماشینی:
مقاله پژوهشي تدوين چارچوب اولويت گذاري تحقيقات بنيادي براي حمايت دولتي طه شوکتيان دکتري سياستگذاري علم و فناوري دانشگاه تربيت مدرس 1 سيد سپهر قاضي نوري استاد مديريت فناوري اطلاعات دانشگاه تربيت مدرس (تاريخ دريافت : ٩٨/١٢/١ - تاريخ پذيرش : ٩٩/٣/١٦) چکيده رشدِ فزاينده گستره و عمق فعاليت هاي علمي از يک سو و محدوديت منابع از سوي ديگر، اولويت گذاري را به يکي از الزامات سياستگذاري علم ، فناوري و نوآوري تبديل نموده است .
در اين زمينه تصميم گيري در خصوص تحقيقات بنيادي به دليل ويژگيهايي نظير عدم قطعيت بالا و غير قابل ارزيابي بودن منافع حاصله و در نتيجه ناممکن بودن تحليل هزينه -منفعت به عنوان منطق اصلي اولويت گذاري بسيار دشوار است .
گاسلر با مرور تاريخچه اولويت گذاري در علم و فناوري و مقايسه تجربيات بين المللي، چهار پارادايم غالب را در دوره هاي زماني مختلف بر اساس وجوه موضوعي، نهادي و قانوني مربوط به هر پارادايم از يکديگر تفکيک و روندهاي کلي مربوطه را تشريح نموده است : پارادايم هاي مأموريت گرايي سنتي (دهه ١٩٤٠ و ١٩٥٠)، سياست صنعتي (١٩٦٠ و ١٩٧٠)، نظام ملي نوآوري (١٩٨٠ و ١٩٩٠) و مأموريت گراي نوين (قرن بيست و يکم ) در دوره هاي مختلف غلبه داشته اند (٢٠٠٧ ,Rammer &Gassler, Polt, ).
سپس در مرحله توسعه ، با هدايت مدل مفهومي پژوهش و با اتخاذ رويکردي استفهامي ٣٦٨- قياسي که متضمن بکارگيري ابتکار و خلاقيت پژوهشگر است و با استفاده از منابع 1 7 - Design Science Research 8 - Abductive دانشي موجود مدل فرآيندي پيشنهادي براي پاسخ به سؤال پژوهش طراحي شد.