چکیده:
نگارههای گیاهی از فزایندهترین نگارههای بهکارآمده در دستبافتها به حساب میآیند. هنگامیکه این نگارهها بهمثابه نقشمایه درختی مطرح شوند، تنوع، ترکیب، فراوانی و اقبال فراگیر آنها در حوزههای روستایی و عشایری مطالعه آنها را ایجاب مینماید. مهمتر آنکه تفکیک، تمایز و ردهبندی آنها در سبکشناسی دستبافتها حائز اهمیت و باعث تعمیق مطالعه همنشینی و ترکیبات آنها خواهد شد. پژوهش حاضر نگارههای درختی را در موقعیت نقشمایه و در موضع قالی روستایی چهارمحال و بختیاری و به انگیزه گونه شناسی آنها مورد کاوش قرار میدهد. از اهم نتایج این بررسی، شناسایی، طبقهبندی و سبکشناسی نقش/نگارههای درختی و و جوه تمایز آن با موارد مشابه در حوزه مورد مطالعه میباشد. نواحی پوشش تحقیق فرخشهر، سامان و حاجیآباد است که برای درک و بررسی بهتر موضوع، جغرافیای نواحی گسترش یافته است. تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است و فراهم آوری اسناد و منابع آن میدانی و کتابخانهای است.
خلاصه ماشینی:
مورد کنکاش و اقعشده است: اسطوره دوزخی در قالی ایرانی(نازیلا دریایی، پژوهشهای انسانشناسی ایران، ش ۲) نقش درخت زندگی در فرشهای ترکمنی(جمالالدین توماج نیا و محمود طاووسی، گلجام، ش ۴ و ۵)، صورتهای متنوع درخت زندگی بر روی فرشهای ایرانی(حسین عابد دوست، زیبا کاظم پور، گلجام، ش ۱۲) و درخت نقشی بر فرش رویی بر عرش(نیکو شجاع نوری، گلجام، ش ۳) تصویر و مفاهیم درخت سخنگو بر قالیهای دستباف(مهلا تختی و رضا افهمی، گلجام، ش ۱۸) شناسایی و طبقهبندی نقش درخت و اقواق در فرشهای سدههای دهم تا سیزدهم هجری ایران(علیرضا طاهری و سمیه ربیعی، نگره، ش ۲۵)، مطالعه نمادین نقش درخت-ستون و پرنده بر نمازلیقهای ترکمن(بهار مختاریان و شهربانو کاملی، گلجام، ش ۲۰) در طیفی دیگراز مطالعات، تمرکز بر نقشمایه ها و نگارههای درختی در حوزه فرشبافی چهارمحال و بختیاری است.
گونههای درختی این رده درحوزه روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری، سرو، بید و درختان میوه اند که دارای خطوط و فرمی نیمه گردان بوده و تمایل به حفظ و قرابت با نمونه های طبیعی درختان درآنهادیده میشود.
جدول-۲ حوزه، سبک و شاخصه های نقشمایه سرو و کاج در نواحی روستایی چهارمحال و بختیاری را به تفکیک ارایه نموده است.
جدول 2- حوزه، سبک و شاخصه های نقشمایه سرو و کاج (ماخذ: آنالیز و منابع تصاویر، نگارنده) (به تصویر صفحه رجوع شود) 4-3- درختان سپیدار، میوه و شکوفه حضور سپیدار کمتر از گونههای دیگر درختان در دستبافتهای چهار محال و بختیاری بکار رفته است.
جدول 3 حوزه، سبک و شاخصه های نقشمایه سپیدار، میوه و شکوفه در نواحی روستایی چهارمحال و بختیاری را به تفکیک ارایه نموده است.