چکیده:
بازارهای تاریخی ایران، نمونهای جامع از فرهنگ بومی ایرانی را به نمایش میگذارند و سرمایه اجتماعی این بازارها را میتوان در ابعاد فرهنگی و مذهبی، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی، معنایی و فضایی بررسی نمود. بازارهای تاریخی از الگوها و کیفیتهای محیطی مطلوبی در فضاها، سنتهای داد و ستد و رویدادها برخوردارند که محمل سرمایههای اجتماعی غنی و پویایی در گذر زمان بودهاند. امری که با احداث پاساژها و مراکز خرید معاصر با سبکهای غیربومی مورد تضعیف واقع شده است. این مقاله با هدف تبیین ابعاد و کیفیتهای سرمایه اجتماعی در بازارهای تاریخی و نمونه موردی بازار تاریخی تبریز انجام میشود، که با استفاده از روش تحقیق تحلیلی_اسنادی و پیمایش میدانی انجام میشود. بازارهای تاریخی با برخورداری از الگوهای ارزشمند در ساختار و اجزاء سنتهای بومی در فضاهایی همچون راسته، تیمچه، سرا، دالان و مسجد، مجموعه عظیمی از سرمایه اجماعی را با خود در گذر زمان حمل مینماید. سرمایه اجتماعی در بازار تبریز بر اساس پایه اقتصادی، سیستم فضایی و کالبدی حجرهای؛ فرهنگ ایرانی_ اسلامی (درهم تنیدگی و انسجام نظم اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی؛ مرکزیت مساجد و مراجعه کسبه و مراجعین برای ادای نماز؛ برگزاری مراسمات فرهنگی و مذهبی در جشنها، عزاداری؛ اعتقادات دینی؛ همیاری نیازمندان؛ روابط همسایگی مستحکم) استوار است.
Iran's historical Bazaars are a comprehensive example of Iranian indigenous culture and the social capital of these Bazaars can be explored in cultural and religious, social, economic, historical, semantic, and spatial dimensions. Historical Bazaars have high environmental patterns and qualities with valuable spaces, traditions, events and structures that have been rich and dynamic social capital over time. This is undermined by the construction of contemporary passages and shopping malls with non-indigenous styles. This paper aims to explain the dimensions and qualities of social capital in historical Bazaars and a case study of Tabriz's historical Bazaar, using analytical-documentary research method and field survey. Historic Bazaars, with valuable patterns in the structure and components of indigenous traditions in spaces such as the Order, Timche, Serra, corridors, and mosques, carry a huge collection of consensus capital over time. Field survey research shows that items such as social interaction, participation in ceremonies and helping the needy, belonging and safety, attending mosques, and observing the rights of others have a mean score of 3.76 and 3.85 respectively. Social Capital in the Historical Bazaar of Tabriz Based on the Economic Basis, the Spatial and Physical System of Iranian-Islamic Culture Cultural and religious based on celebrations, mourning, religious beliefs, helping the needy, strong neighborly relations).
خلاصه ماشینی:
سرمايه اجتماعي در بازارهاي تاريخي ايران (مطالعه موردي بازار تاريخي تبريز) 1 اصغر مولائي تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٩/٢٥ تاريخ پذيرش : ١٣٩٩/٥/٦ چکيده بازارهاي تاريخي ايران ، نمونه اي جامع از فرهنگ بومي ايراني را به نمايش ميگذارند و سرمايه اجتماعي اين بازارها را ميتوان در ابعاد فرهنگي و مذهبي، اجتماعي، اقتصادي، تاريخي، معنايي و فضايي بررسي نمود.
سرمايه اجتماعي در بازار تبريز بر اساس پايه اقتصادي، سيستم فضايي و کالبدي حجره اي؛ فرهنگ ايراني_ اسلامي (درهم تنيدگي و انسجام نظم اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و کالبدي؛ مرکزيت مساجد و مراجعه کسبه و مراجعين براي اداي نماز؛ برگزاري مراسمات فرهنگي و مذهبي در جشنها، عزاداري؛ اعتقادات ديني؛ همياري نيازمندان ؛ روابط همسايگي مستحکم ) استوار است .
بنابراين مهمترين مساله تحقيق ضرورت بازشناسي سرمايه اجتماعي در بازارهاي تاريخي و جايگاه آن در ابعاد و زمينه هاي فرهنگي، مذهبي، اجتماعي، اقتصادي، معنايي و فضايي است .
از اين رو بررسي و ارزيابي، موضوع سرمايه اجتماعي در بازارهاي تاريخي، در بازار تاريخي شهر تبريز به عنوان نمونه موردي، انتخاب شده است .
تيمچه هاي معروف بازار تبريز نيز تيمچه امير٢، تيمچه حاج شيخ و تيمچه مظفريه است که خود اين تيمچه ها از کانونهاي مهم فرهنگي و اجتماعي شهر تبريز به شمار ميآيند (پورجعفر و ديگران ، ١٣٩٥).
٤- يافته هاي پژوهش بازارهاي قديمي با داشتن کسبه اي اصيل ، متدين و معتمد بيشتر، پايگاههاي ديني همچون مساجد و تکاياي قديمي و توجه به مراسم مذهبي، نسبت به فضاهاي مدرن در طول زمان موفق به کسب سرمايه هاي اجتماعي مطلوب شده اند که در رونق اقتصادي آنها نقش موثري داشته است (پورجعفر و پورجعفر، ١٣٩٠: ٢٠٣).