چکیده:
«سَریَّه» به جنگهایی از دوران پیامبر اسلام(ص) اطلاق میشود که پیامبر(ص) شخصاً در آنها حضور نداشتند و به فرماندهی یکى از اصحاب صورت گرفته است. منابع متقدم 36 سریه را برای عصر نبوی ذکر کردهاند که میتوان آنها را در کارکردهای تهاجمی، تدافعی، تبلیغاتی و اطلاعاتی تقسیمبندی کرد. انتخاب فرماندهان در سریّهها با توجه به اهداف پیامبر(ص) صورت میگرفت. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانهای تلاش دارد به بررسی چگونگی و دلایل انتخاب فرماندهان با توجه به ویژگی و ماهیت سریّهها بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که پیامبر(ص) در انتخاب فرماندهان سرایا چه رویکردی را دنبال میکردند؟ نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که رویکرد پیامبر در انتخاب فرماندهان علاوه بر رویکرد نظامی و سیاسی، رویکرد دینی و قبیلهای نیز بوده است. پیامبر(ص) فرماندهان را از مهاجرین مکه و قبایل آنها و همچنین از انصار و قبایل مدینه و افراد مورد اعتماد و دارای کارایی نظامی انتخاب میکردند.
The wars that Prophet Muhammad (SAW) did not personally fight but appointed commanders to lead the battles are called Sariyya. Early sources have cited 36 Sariyyas during the prophet's age, whose functions can be broadly divided into offensive, defensive, propaganda, and intelligence. The commanders of these wars were elected with regard to the Prophet (SAW)'s goals. The present descriptive-analytical study tries to investigate the process and reasons of electing the commanders given the features and the nature of Sariyyas in order to shed light on the approach adopted by the Prophet (SAW). The findings of this study show that in electing commanders, the Prophet (SAW) not only considered military and political points, but also paid attention to religious and tribal facts. He elected commanders from among the Muhajirun and their tribes and the Ansar and Medina' tribes. People elected as commanders by him were trustworthy and militarily-capable.
خلاصه ماشینی:
در خصوص تعداد سریه های عصر نبوی میان مورخان اتفاق نظر وجود ندارد و حتی برخی مورخان تعداد آن ها را تا ٥٠ سریه نیز ذکر کرده اند (ابن جوزی، بیتا: ٣٧٦/١٩) لیکن به جهت وثاقت واقدی در مباحث تاریخ صدر اسلام ، داده تاریخی وی مبنی بر ٣٦ سریه مورد استناد قرار گرفته است (واقدی، ١٣٦٩: ٢٦١/١ و ٥٧٦).
ضاهر وتر (١٣٧٥) در کتاب مدیریت نظامی در نبردهای پیامبر اکرم (ص ) هرچند به تحلیل بعد نظامی صدر اسلام پرداخته اما بیشتر تمرکز خود را بر شخص پیامبر(ص ) و مدیریت نظامی ایشان قرار داده است ، طلاس (١٣٥٤) در کتاب پیامبر(ص ) و آئین نبرد و همچنین خطاب (١٤٠٩ ق ) در کتاب الرسول القائد، کتانی (١٣٨٣) در نظام اداری مسلمانان در صدر اسلام ، عاملی (١٤٢٦ ق ) در الصحیح من السیره النبی الاعظم ، دلشاد تهرانی (١٣٨٥) در سیره نبوی اطلاعات پراکنده در مورد سرایا ارائه داده اند.
سریه های پیامبر و کارکرد آن ها {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (منبع : برگرفته از مغازی واقدی، طبقات الکبری ابن سعد، تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت ) زرگری نژاد) (رجوع شود به تصویر صفحه) در ارتباط با جدول و نمودار فوق این نکات حائز اهمیت است که در منابع در مورد سریه زید بن حارثه در سال ٦ هجری به چندین مورد در عرض یک سال برخورد میکنیم که به جهت محدود بودن حملات تنها به یک مورد آن ها بسنده شده است .