چکیده:
حقوق شهروندی در فرایند جامعهپذیری با آموزشهای خانواده شروع و در مدرسه به صورت جدی و رسمی پیگیری میشود. آمــوزش شــهروندی از ارکان اساســی زندگی اجتماعی عصر حاضر اســت، و در جوامــع صنعتی از طریق برنامه ریزیهای متنوع به آموزش مهارتهای مختلف شــهروندان میپردازد. حقوق شهروندی آمیختهای از وظایف و مسئولیتهای افراد اجتماع در قبال یکدیگر و دولت و شهر و اجتماع میباشد. مفهوم شهروندی به عنوان منزلتی اجتماعی در نگرش به جامعه مدنی تلقی میشود و شهروند به عنوان عضو یک جامعه سیاسی فردی است که دارای حقوق و وظایفی در ارتباط با این عضویت میباشد. توجه به حقوق شهروندی در هر جامعهای باعث قوام، مشروعیت و استمرار نظام سیاسی حاکم را فراهم خواهند آورد. این حقوق دارای ابعاد مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و قضائی میباشد و چگونگی کمیت و کیفیت بهره مندی از آن در هر جامعه از شاخصههای توسعه و از مولفههای حکمرانی خوب میباشد. رسیدن به حد مطلوب و مورد نظر نشان دهنده کارایی بیرونی مدارس و نظام آموزش و پرورش میباشد. در این مطالعه سعی بر این شده است که مفاهیمی از شهروند، شهروندی، حقوق شهروندی، و توضیحات تکمیلی نظیر ضرورت و چگونگی آموزش آنها از طریق نظام آموزشی بیان میشود؛ تا بر اساس آن بتوان اهمیت آگاهی از این حقوق را برای دانش آموزان و معلمان و دست اندر کاران آموزش و پرورش توجیه کرد. روش انجام مطالعه حاضر توصیفی- کتابخانهای میباشد. نتایج نشانگر این است که میتوان بیان کرد در صورتی ما به حقوق شهروندی دست مییابیم که ابتدا از آنها آگاهی داشته باشیم و در مرحله بعد تمام تلاش و همت خود را برای عملی کردن آنها به کار بریم. این کار مستلزم همکاری نهادهای مختلفی از جمله خانواده، مدرسه و دولت میباشد که هر کدام از این نهادها نیز وظایف خاص خود را دارند.
خلاصه ماشینی:
آنها معتقدند چون مدرسه بعد از خانه دومین محیطی است که کودکان و نوجوانان قسمت اعظم وقت خود را در آن سپری می کنند، و نقش مهمی در رشد شخصیت و انتقال دانش و مهارت های زندگی به آنها دارد، در نتيجه آشنایی با شهروند و شهروندی نیز از جمله مهارتهایی است که در مدرسه باید آموزش داده شود و دانش آموزان رده های مختلف تحصیلی باید حقوق، تکالیف و مسئولیتهای شهروندی را در مدرسه فرابگیرند (زیرک و همکاران، 1394).
در واقع فرد با آموزشهایی که در زمینه ی حقوق شهروندی از طریق نظام آموزشی و مدارس دریافت می کنند به فردی مستقل که دارای حس مسئولیتهای اخلاقی و اجتماعی رشد یافته ای باشد تبدیل شود و عضو سودمندی برای جامعه گردد.
از آنجا که آموزش شهروندی برای آماده کردن دانش آموزان و افراد از نظر دانش کافی و درک تاریخ ملی و ساختارهای زندگی سیاسی و مدنی تلاش می کند، متوجه خواهیم شد که آموزش شهروندی تنها به آموزشهای مدرسه ای محدود نمی شود بلکه باید درون خانواده، مدرسه، جامعه و محل کار و به وسیله ی سایر نهادها و بنیادها ی اجتماعی به صورت آموزش تا پایا ن عمر افراد ارائه شود (آقازاده، 1385).
این آموزشها می تواند توسط خانواده و مدرسه و رسانه های همگانی و نهادهای اجتماعی صورت گیرد، اما مسئولیت اصلی آن بر دوش نظام آموزش و پرورش است که باید به گونه ای عملی و در جریان ارتباطهای دانش آموزان با یکدیگر و با سایر افراد و گروهها از آنان شهروندانی فعال و مسئول بسازد.